ochrona ścisła
Możesz też przeczytać:
Zmiany z 2014r. w stosunku do listy z 2004 roku
Lista z 2004r. była opublikowana jako "Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. (Dz.U. 04.168.1765 z dnia 28 lipca 2004 r.)" w zgodzie z art. 48 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880)". Wszystkie gatunki podlegały ochronie ścisłej, za wyjątkiem włóknouszka ukośnego (Inonotus obliquus), który podlega ochronie częściowej i może być pozyskiwany po spełnieniu wymogów z rozporządzenia.W 2014r. do ochrony włączono kilkadziesiąt nowych gatunków. Zróżnicowano też ochronę na ścisłą i częściową, z odstępstwami lub bez - te kategorie mają znaczenie administracyjno-ochroniarskie, bo dla zwykłego obywatela wszystkie grzyby chronione są praktycznie "nie do ruszenia".
Na liście 2004r. były objęte ochroną wszystkie gatunki z rodzajów: gwiazdosz (Geastrum), soplówka (Hericium), kolczakówka (Hydnellum), sarniak (Sarcodon), berłóweczka (Tulostoma); w liście 2014r. chronione gatunki zostały wyspecyfikowane i niektóre częste gatunki z tych rodzajów przestały być objęte ochroną.
Z grzybów mogących interesować grzybiarzy, w 2014 roku przestały być chronione: sarniak świerkowy (Sarcodon imbricatus), purchawica olbrzymia (Calvatia gigantea) i przede wszystkim siedzuń sosnowy (Sparassis crispa) (co jest ukłonem w stronę zdrowego rozsądku). Jadalne smardze zostały przeniesione do ochrony częściowej i pod warunkiem uzyskania stosownego zezwolenia administracyjnego można je zbierać, czyli w praktyce nie da rady ich zbierać. Typowo biurokratycznym dziwem jest to, że aby legalnie przywieźć je z wycieczki np. na Słowację trzeba też mieć stosowne zezwolenie. Niewielkim ukłonem w stronę rozsądku jest wyjęcie smardzy spod ochrony na terenach ogrodów, zieleni miejskiej itp.
Z ochrony wyłączono też następujące gatunki: mądziak psi (Mutinus caninus), sromotnik fiołkowy (Phallus hadriani), pospolite gatunki z kręgu czarka szkarłatna (Sarcoscypha coccinea), gąska wielka (Tricholoma colossus), wachlarzowiec olbrzymi (Meripilus giganteus).
od 2014r.
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
ochrona częściowa
Owocniki kilku gatunków może być pozyskiwanych legalnie za stosownym zezwoleniem.
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
może być pozyskiwany
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
może być pozysk.
od 2014r., może być pozyskiwany
może być pozyskiwany
może być pozyskiwany
może być pozyskiwany
może być pozyskiwany
może być pozysk.
od 2014r., b/o
od 2014r., b/o
może być pozyskiwana
ochrona częściowa z możliwością pozyskiwania
Jak wyglądała lista grzybów chronionych we wcześniejszej ustawie z 2001 roku
W liście z 2001 roku zastosowano dość dziwną konstrukcję w której wszystkie grzyby wielkoowocnikowe były objęte ochroną częściową. Niektóre wymienione w załączniku były objęte ochroną gatunkową ścisłą. W 2004r. lista gatunków objętych ochroną ścisłą została znacznie rozszerzona. Jedynie dwa gatunki zostały w roku 2004 usunięte z listy objętej ochroną ścisłą sromotnik smrodliwy (Phallus impudicus) z racji pospolitości i mądziak malinowy (Mutinus ravenelii) z racji tego, że nie jest gatunkiem rodzimym, jest zawleczony. Ochronie częściowej podlega jedynie błyskoporek podkorowy (Inonotus obliquus).Grzyby chronione i zagrożone (czerwona lista)
Obok, mającej skutki prawne listy grzybów chronionych, istnieje także znacznie obszerniejsza tzw. czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych. Jej trzecie wydanie z 2006 roku liczy 963 gatunków grzybów. Obejmuje ona gatunki w różnym stopniu zagrożone wyginięciem lub podejrzewane (czasem tylko z racji nikłej wiedzy o ich występowaniu) o takie zagrożenie.Informacja o występowaniu grzybów chronionych, grzybów z czerwonej listy lub po prostu rzadko notowanych, jest cenna dla naukowców i dla organizowania racjonalnej ochrony przyrody. Każdy może się przyczynić do wzbogacenia wiedzy w tym obszarze, jeśli złoży odpowiednio udokumentowane doniesienie do bazy GREJ. Dzięki zebranym w ostatnich latach informacjom można przypuszczać, że gatunkami pospolitymi lub częstymi są niektóre grzyby aktualnie (2009 r.) chronione, takie jak: siedzuń sosnowy (Sparassis crispa), purchawica olbrzymia (Calvatia gigantea), ozorek dębowy (Fistulina hepatica), wachlarzowiec olbrzymi (Meripilus giganteus), Morchella, czarka austriacka (Sarcoscypha austriaca), szyszkowiec łuskowaty (Strobilomyces strobilaceus) i niektóre gatunki gwiazdoszy gwiazdoszy (Geastrum).
W ochronie grzybów ważniejsze od ochrony owocników jest zachowanie ich siedlisk, miejsc i podłoży w których żyje grzybnia. Ochrona ta jest realizowana w różnych formach obszarów chronionych – głównie przez wydzielanie obszarów o statusie parku narodowego lub rezerwatu przyrody. Dzięki regulacjom Unii Europejskiej niektóre siedliska ginące na obszarze Europy – np. podmokłe lub szczególnie suche, kserotermiczne, a także niektóre zespoły leśne są obecnie lepiej chronione – tworząc tzw. sieć obszarów chronionych Natura 2000.
Grzyby najbardziej interesujące amatorów są związane z lasami. Wiele gatunków grzybów może przetrwać jedynie w lasach naturalnych lub o charakterze zbliżonym do naturalnego. Tam też jest największe bogactwo rzadkich gatunków.
Szczególną nadzieję budzi wdrażana przez Lasy Państwowe certyfikacja, która wymusza pozostawienie 5% obszaru lasów pozostających pod zarządem nadleśnictw i nieobjętych żadną formą ochrony poza jakąkolwiek ingerencją ludzką. Daje to w perspektywie dziesięcioleci szansę na stopniową naturalizację części upraw leśnych – miejsca te mają szansę stać się ostoją grzybów rzadkich i wymagających tzw. puszczańskich warunków. Pozytywne dla przyrody są też zmiany w sposobie gospodarki leśnej. Powoli odchodzi się od „pruskiego porządku” w lesie w stylu: drzewa pod sznurek, ściółka zagrabiona. Pojawił się wymóg pozostawiania części martwego drewna w lesie, zachowywania „drzew dziuplastych”. Bardzo korzystne jest zmniejszenie intensywności pielęgnacji upraw leśnych oraz odejście od wyrębów zupełnych na korzyść wyrębów z pozostawieniem gniazd lub części drzew – ostoi dla organizmów danego ekosystemu. Wdrażanie tych zmian to nie tylko przepisy i rozporządzenia ale i zmiana świadomości wielu leśników-praktyków i ich nauczycieli, jest więc powolne, ale efekty są już wyraźnie dostrzegalne na przestrzeni ostatnich 10 lat. Należy pilnować aby zmiany nadal szły w dobrym kierunku.
W Polsce przeważająca liczba lasów jest administrowana przez Lasy Państwowe. Instytucja ta musi pogodzić dość sprzeczne cele: jak bieżąca, generująca zysk, realizacja produkcji drzewnej i ochrona środowiska. Mimo to, dzięki Lasom Państwowym jest w Polsce lepsza sytuacja z punktu widzenia ochrony przyrody, niż w krajach gdzie lasy są w głównie w rękach prywatnych.
Dobrą przesłanką dla stanu przyrody jest to, że znaczna część obywateli (grzybiarze, miłośnicy przyrody i spacerów po lesie, myśliwi, fotografowie przyrody) jest zainteresowana możliwie swobodną dostępnością do lasu. Gdy dużej grupie na czymś zależy, to stanowi to realną siłę, z którą muszą liczyć się politycy i firmy. Społeczny nacisk broni przed skręcaniem, w interesie pojedynczych osób, w stronę liberalnej gospodarki leśnej nastawionej wyłącznie na realizację zysku. Torpeduje pomysły w rodzaju prywatyzacji Ogródków Działkowych czy komercjalizacji dostępu do grzybów w lasach (a krążą takie idee). Sprawia, że Lasy Państwowe są w znacznym stopniu także narzędziem realizacji ochrony środowiska.