grzyby chronione

Jak wyglądała lista grzybów chronionych we wcześniejszej ustawie z 2001 roku

Grzyby chronione i zagrożone (czerwona lista)

Informacja o występowaniu grzybów chronionych, grzybów z czerwonej listy lub po prostu rzadko notowanych, jest cenna dla naukowców i dla organizowania racjonalnej ochrony przyrody. Każdy może się przyczynić do wzbogacenia wiedzy w tym obszarze, jeśli złoży odpowiednio udokumentowane doniesienie do bazy GREJ. Dzięki zebranym w ostatnich latach informacjom można przypuszczać, że gatunkami pospolitymi lub częstymi są niektóre grzyby aktualnie (2009 r.) chronione, takie jak: siedzuń sosnowy (Sparassis crispa), purchawica olbrzymia (Calvatia gigantea), ozorek dębowy (Fistulina hepatica), wachlarzowiec olbrzymi (Meripilus giganteus), smardz (Morchella), czarka austriacka (Sarcoscypha austriaca), szyszkowiec łuskowaty (Strobilomyces strobilaceus) i niektóre gatunki gwiazdoszy gwiazdoszy (Geastrum).

W ochronie grzybów ważniejsze od ochrony owocników jest zachowanie ich siedlisk, miejsc i podłoży w których żyje grzybnia. Ochrona ta jest realizowana w różnych formach obszarów chronionych – głównie przez wydzielanie obszarów o statusie parku narodowego lub rezerwatu przyrody. Dzięki regulacjom Unii Europejskiej niektóre siedliska ginące na obszarze Europy – np. podmokłe lub szczególnie suche, kserotermiczne, a także niektóre zespoły leśne są obecnie lepiej chronione – tworząc tzw. sieć obszarów chronionych Natura 2000.

Grzyby najbardziej interesujące amatorów są związane z lasami. Wiele gatunków grzybów może przetrwać jedynie w lasach naturalnych lub o charakterze zbliżonym do naturalnego. Tam też jest największe bogactwo rzadkich gatunków.

Szczególną nadzieję budzi wdrażana przez Lasy Państwowe certyfikacja, która wymusza pozostawienie 5% obszaru lasów pozostających pod zarządem nadleśnictw i nieobjętych żadną formą ochrony poza jakąkolwiek ingerencją ludzką. Daje to w perspektywie dziesięcioleci szansę na stopniową naturalizację części upraw leśnych – miejsca te mają szansę stać się ostoją grzybów rzadkich i wymagających tzw. puszczańskich warunków. Pozytywne dla przyrody są też zmiany w sposobie gospodarki leśnej. Powoli odchodzi się od „pruskiego porządku” w lesie w stylu: drzewa pod sznurek, ściółka zagrabiona. Pojawił się wymóg pozostawiania części martwego drewna w lesie, zachowywania „drzew dziuplastych”. Bardzo korzystne jest zmniejszenie intensywności pielęgnacji upraw leśnych oraz odejście od wyrębów zupełnych na korzyść wyrębów z pozostawieniem gniazd lub części drzew – ostoi dla organizmów danego ekosystemu. Wdrażanie tych zmian to nie tylko przepisy i rozporządzenia ale i zmiana świadomości wielu leśników-praktyków i ich nauczycieli, jest więc powolne, ale efekty są już wyraźnie dostrzegalne na przestrzeni ostatnich 10 lat. Należy pilnować aby zmiany nadal szły w dobrym kierunku.

W Polsce przeważająca liczba lasów jest administrowana przez Lasy Państwowe. Instytucja ta musi pogodzić dość sprzeczne cele: jak bieżąca, generująca zysk, realizacja produkcji drzewnej i ochrona środowiska. Mimo to, dzięki Lasom Państwowym jest w Polsce lepsza sytuacja z punktu widzenia ochrony przyrody, niż w krajach gdzie lasy są w głównie w rękach prywatnych.

Dobrą przesłanką dla stanu przyrody jest to, że znaczna część obywateli (grzybiarze, miłośnicy przyrody i spacerów po lesie, myśliwi, fotografowie przyrody) jest zainteresowana możliwie swobodną dostępnością do lasu. Gdy dużej grupie na czymś zależy, to stanowi to realną siłę, z którą muszą liczyć się politycy i firmy. Społeczny nacisk broni przed skręcaniem, w interesie pojedynczych osób, w stronę liberalnej gospodarki leśnej nastawionej wyłącznie na realizację zysku. Torpeduje pomysły w rodzaju prywatyzacji Ogródków Działkowych czy komercjalizacji dostępu do grzybów w lasach (a krążą takie idee). Sprawia, że Lasy Państwowe są w znacznym stopniu także narzędziem realizacji ochrony środowiska.