| ||||||
| ||||||
Kapelusz jasny, szary, srebrzystoszary, z oliwkowymi, brązowawymi plamami, ku brzegom także różowawy, zwłaszcza z wiekiem; duży, 100-250(300) mm średnicy, początkowo półkulisty, potem wypukły do płasko-wypukłego o nieregularnej powierzchni; powierzchnia gładka lub drobno zamszowata, w czasie suchej pogody może być spękana, wilgotna nieco lepka; skórka ściśle zrośnięta z miąższem, wystająca poza brzeg kapelusza; brzeg ostry, pofalowany.
Trzon silnie bulwiasto zgrubiały, 100-120 x 50-100 mm; w górze żółty, ku podstawie karminowo-czerwony, często tylko u podstawy ma taką barwę; w górnej części z siateczką żółtawą do czerwonawej.
zarodniki
Wysyp zarodników oliwkowo-brązowy. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, grubościenne, 10-15 x 4.5-6.5 µm.
Spore print olive-brown. Spores ellipsoid, smooth, thick walled, 10-15 x 4.5-6.5 µm.
występowanie
jest w czekliście [105]
Gatunek podlega ochronie ścisłej
(poz. I.8 wg aktualnego rozporządzenia).
Nie mają do niego zastosowania wyłączenia spod ochrony uzasadnione względami godpodarki rolnej, leśnej lub rybackiej (§7.1).
Do ustawowej ochrony został włączony w 2004 roku.
Jest to grzyb ciepłolubny i wapieniolubny. W Polsce bardzo rzadki.
Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo i gromadnie, w prześwietlonych miejscach, pod bukami, dębami, grabami i lipami, na glebach wapiennych.
Czerwona Lista[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony
jadalne czy trujące? 🔴
Trujący. Niedogotowany powoduje silne niedyspozycje żołądkowo-jelitowe. Dobrze ugotowany podobno daje się zjeść bez obawy. Wg. relacji odkrywcy stanowiska w Górach Kaczawskich jest on od lat zbierany i jedzony przez miejscową ludność. Jeden z napotkanych przeze mnie egzemplarzy ocalał przed zbieraczami tylko dzięki temu, że był silnie zaczerwiony. Po rozcięciu nożem zostały porzucone przez grzybiarza - poprzeczne cięcie trzonu widać na fotografiach znaleziska z 2005 roku. Drugi egzemplarz był bardzo stary, w stanie rozkładu.
Poisonous? Anyway not strongly toxic.
uwagi
Podobne borowiki o czerwonych porach i siateczce na trzonie to:
Krwistoborowik purpurowy (Rubroboletus rhodoxanthus) - wyróżnia się żółtym miąższem, wyraźnie siniejącym, trzon jest złotożółty z wyraźną purporowczerwoną siateczką, pory początkowo złotożółte, potem purpurowoczerwone;
Forma albinotyczna borowika szatańskiego (Rubroboletus satanas) bywa podawana jako Boletus crataegii.
Podobnie zabarwiony kapelusz (ale z żółtymi porami także w wieku dojrzałym) mają: gorzkoborowik żółtopory (Caloboletus calopus), gorzkoborowik korzeniasty (Caloboletus radicans) i masłoborowik królewski (Butyriboletus regius).
Mitologia borowika szatańskiego. Dla uniknięcia nieporozumień warto zauważyć, że w potocznym pojęciu mianem borowika szatańskiego, czy (najczęściej) po prostu szatana, określa się goryczaka żółciowego (Tylopilus felleus), ten ma różowe pory i bardzo gorzki smak. Dawniej podawano że goryczak żółciowy (Tylopilus felleus) powoduje silne niedyspozycje żołądkowo-jelitowe; obecnie przyjmuje się, że nie jest trujący tylko niejadalny z powodu gorzkiego smaku.
Czasem miano szatan jest też stosowane do wszelkich, nietypowych (siniejących, o czerwonych porach i/lub trzonie borowików, czyli do tzw. grupy kolorowych borowików. Szerzej zainteresowanych problematyką nazw potocznych zapraszam do przeczytania artykułu o nazwach grzybów.
wybrane okazy · selected collections ⇈
#7
/Góry Kaczawskie/
#5
/Góry Kaczawskie/
#7
/Góry Kaczawskie/
