Catathelasma imperiale (dwupierścieniak cesarski)

opis

Kapelusz orzechowobrązowy do czerwonawobrązowego; duży, 70-120(160) mm średnicy, początkowo wypukły, z wiekiem rozpostarty do nieco lejkowatego; powierzchnia matowa, z promieniście ułożonymi, delikatnymi, włókienkowatymi łuseczkami, w centrum kapelusza często widoczne płatowate resztki osłony całkowitej; brzeg podwinięty.

space

Trzon białawy do kremowego; 50-100 × 25-50 mm, zwykle zwężający się stożkowato ku podstawie; powierzchnia gładka lub z pierścieniowymi spękanymi strefowaniami; z dwoma pierścianiemi, błoniastymi, są one pozostałością osłony całkowitej; górny jest trwały i sztywny, ściągalny ku górze, poniżej niego znajduje się druga strefa pierścieniowa, ściśle przylegająca do trzonu, zanikająca z wiekiem.

space

zarodniki

Wysyp zarodników biały. Zarodniki wrzecionowato-elipsoidalne, gładkie, hialinowe, z kroplami, 12.5-15 × 5-6.5 µm.

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Gatunek podlega ochronie ścisłej (poz. I.11 wg aktualnego rozporządzenia). Nie mają do niego zastosowania wyłączenia spod ochrony uzasadnione względami godpodarki rolnej, leśnej lub rybackiej (§7.1). Do ustawowej ochrony został włączony w 2004 roku.

Nieczęsty. Owocniki wyrastają jesienią, pojedynczo lub po kilka w grupie, w górach i w piętrze alpejskim, na glebach wapiennych, na pastwiskach i w widnych lasach świerkowych zawsze w pobliżu świerków z którymi tworzy mikoryzę. Owocniki są na pół podziemne, stąd zauważalne są dopiero wystające kapelusze dojrzewających egzemplarzy. Mykoryzowy.

Czerwona Lista^[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

jadalne czy trujące? 🟢

ważne! dla grzybiarzy

Jadalny.[105] Paradoksalnie dopuszczony do obrotu handlowego w Polsce a jednocześnie chroniony (2004) - niedopatrzenie legislacyjne. Dawniej ceniony jako wydajna podróbka suszu borowikowego - z jednej strony ciężki, z drugiej strony biały. Jednak niesmaczny.

uwagi

Gatunek charakterystyczny swoim podwójnym pierścieniem i rozmiarami owocników. Podobny charakter i barwę mają owocniki bardzo rzadkiej gąski wielkiej (Tricholoma colossus), ta jednak ma jedynie włókienkowatą strefę pierścieniową i wykrojone, nierozwidlające się blaszki oraz powoli czerwieniejący miąższ.

wybrane okazy · selected collections ⇈

jgadek.091114-1
leg. Joanna Gądek
/Słowacja/

jgadek.070707-1
leg. Ryszard Rutkowski
/Słowacja/

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Anonim (1968)^[2597]Anonim (1968) Compte-redu du IV-éme Congrés des Mycologues Europeéns Warszawa 1968.^[2597], Bartoszek & Mleczko (2019)^[1301]Bartoszek & Mleczko (2019) Przyroda Gorczańskiego Parku Narodowego.^[1301], Chachuła (2012)^[1363]Chachuła (2012) Nowe gatunki grzybów chronionych w Pienińskim Parku Narodowym.^[1363], Chachuła (2016)^[1364]Chachuła (2016) Aktualny stan wiedzy o grzybach chronionych w świetle zmienionych aktów prawnych i stwierdzonych nowych gatunków i stanowisk na terenie Pienińskiego Parku Narodowego.^[1364], Domański Z. (1965)^[2717]Domański Z. (1965) Grzyby wyższe okolic Kowańca (Gorce).^[2717], Dominik & Pachlewski (1956)^[2733]Dominik & Pachlewski (1956) Badanie mikotrofizmu zespołów roślinnych regla dolnego w Tatrach.^[2733], Frejlak (1973)^[2793]Frejlak (1973) Grzyby wyższe kotła Morskiego Oka w Tatrach.^[2793], Gumińska (2000)^[1535]Gumińska (2000) Flora i fauna Pienin. Grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes).^[1535], Kotlaba & Lazebníček (1967)^[2913]Kotlaba & Lazebníček (1967) IV. Sjezd evropských mycologů, Polsko 1966.^[2913], Kozłowska et al. (2015)^[1704]Kozłowska et al. (2015) Fungi of the Roztocze region (Poland and Ukraine). Part I. A checklist of larger Basidiomycota.^[1704] (z uwagą o niepoprawnym odnotowaniu z Roztoczańskiego PN), Ronikier (2020)^[2145]Ronikier (2020) Dwupierścieniak cesarski Catathelasma imperiale (P. Karst.) Singer.^[2145], Rudnicka-Jezierska (1965)^[3160]Rudnicka-Jezierska (1965) Materiały do mikoflory Tatrzańskiego Parku Narodowego.^[3160], Skirgiełło (1976)^[3203]Skirgiełło (1976) Materiały do poznania rozmieszczenia geograficznego grzybów wyższych w Europie. V.^[3203], Wojewoda (1964)^[3357]Wojewoda (1964) Nowe stanowiska interesujących gatunków grzybów w Polsce.^[3357], Wojewoda (2003)^[1146]Wojewoda (2003) Checklist of Polish larger Basidiomycetes.^[1146], Wojewoda et al. (2016)^[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).^[2542]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 12.11.2024 21:05 1 znaleziska Catathelasma imperiale (dwupierścieniak cesarski) na terenie Polski

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

DF97 331496 DG27 331494 FG21 322976 348574

ID 322 976 oznaczenie: Catathelasma imperiale; lokalizacja: Ropianka, pow. jasielski, woj. podkarpackie, FG21; data zbioru: 7 paź 2018; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: jodła, świerk, sosna, brzoza, leszczyna, grab, buk i in., na ziemi obok drogi zrywkowej i drogi lesnej, 1 duży w kępie z młodymi, wyrastającymi, ciasno ułożonymi; leg. det. Anna Hreczka; eksykat: nie; uwagi: fot.1060966 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 331 494 oznaczenie: Catathelasma imperiale; lokalizacja: Kiczory, pow. nowotarski, woj. małopolskie, DG27; data zbioru: 16 lip 2017; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las świerkowy, przy korzeniach młodych świerków, pojedynczo i w małych grupach, niektóre owocnki półpodziemne. W sumie ok. 10 owocników.; leg. det. Waldemar Czerniawski; eksykat: Nie, gatunek chroniony; uwagi: Owocniki pojawiły się również w roku 2018 i 2019.; fot.1139392 fot.1139393 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 331 496 oznaczenie: Catathelasma imperiale; lokalizacja: Budzów, pow. suski, woj. małopolskie, DF97; data zbioru: 9 paź 2017; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las jodłowo-świerkowy, na igliwiu, 3 owocniki; leg. det. Waldemar Czerniawski; eksykat: Nie, gatunek chroniony; uwagi: Jeden owocnik był wyrwany i porzucony, dwa pozostałe mocno wrastały w podłoże.; fot.1139402 fot.1139403 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 348 574 oznaczenie: Catathelasma imperiale; lokalizacja: Ropianka, pow. krośnieński, woj. podkarpackie, FG21; data zbioru: 1 wrz 2021; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: jodła, świerk, sosna, brzoza, leszczyna, grab, buk i in., na ziemi obok drogi leśnej, 1 duży wyrwany i leżący na ziemi, jedna kępka z wyrwanymi owocnikami, obok dwie kępki ukryte pod ostrężyną (każda po jednym nieco większym owocniku i grupą ciasno ułożonych w rzędzie młodych, ciasno ułożonych; leg. det. Anna Hreczka; eksykat: tak; uwagi: Korekta do ID322976 - ma być powiat krośnieński błędnie podałam jasielski!. Owocniki pojawiają się tam co roku i zwykle młode są wyrywane przez grzybiarzy mylą je zapewne z młodymi, białymi borowikami!.; fot.1257625 fot.1257626; to zdjęcie z 15.08.2021; fot.1257627 [notatka: nie] [fotografie: tak];