Fomitopsis officinalis (pniarek lekarski)

opis

Kapelusz bocznie przyrośnięty, początkowo guzkowaty, potem kopytowaty, z wiekiem coraz bardziej wydłużony, cylindryczny, (50)100-150(200) mm szerokości i 100-400 mm długości, stare owocniki nawet ponad 500 mm długości. Górna powierzchnia, w przyrastających partiach kremowa bez skórki (krusty), z wiekiem szara, do szaroczarnej, spękana, ze słabo zaznaczonymi, szeroko brudowanymi, strefami przyrostu i z cienką skórką (krustą); z wiekiem pokryta porostami lub glonami; brzeg obły, szeroko zaokrąglony, jasny, kremowy, brązowawy.

space

Miąższ biały; miękki, serowaty, kruchy, suchy o konsystencji kredy. Zapach mączny lub nieco nieprzyjemny. Smak silnie gorzki.

zarodniki

Wysyp zarodników biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, hialinowe, z kroplami, nieamyloidalne, 4.5-5.5 × 3-3.5 µm.

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Gatunek podlega ochronie ścisłej (poz. I.43 wg aktualnego rozporządzenia). Nie mają do niego zastosowania wyłączenia spod ochrony uzasadnione względami godpodarki rolnej, leśnej lub rybackiej (§7.1). Do ustawowej ochrony został włączony w 1983 roku.

Bardzo rzadki. Owocniki wieloletnie, wyrastają zwykle pojedynczo, na martwych i żywych modrzewiach, także wysoko na pniu drzewa lub na korzeniach. Rzadko na innych iglastych. W Polsce podlega ochronie gatunkowej.

Czerwona Lista^[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

znaczenie gospodarcze

W dawnej medycynie, od starożytności, używany jako środek przeciwpotny i przeczyszczający.

space

wybrane okazy · selected collections ⇈

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Bartoszek & Mleczko (2019)^[1301]Bartoszek & Mleczko (2019) Przyroda Gorczańskiego Parku Narodowego.^[1301], Chełchowski (1898)^[2660]Chełchowski (1898) Grzyby podstawkozarodnikowe Królestwa Polskiego (Basidiomycetes Polonici). Część I. Autobasidiomycetes. Podstawczaki.^[2660], Chełchowski (1902)^[2662]Chełchowski (1902) Spostrzeżenia grzyboznawcze.^[2662], Chlebicki (2001)^[1388]Chlebicki (2001) "Agaryk modrzewiowy".^[1388], Chlebicki & Łuszczyński (2002)^[1397]Chlebicki & Łuszczyński (2002) Fomitopsis officinalis (Vill.: Fr.) Bondartsev & Singer.^[1397], Domański et al. (1967)^[1054]Domański et al. (1967) Grzyby (Mycota). Tom 3. Podstawczaki (Basidiomycetes). Bezblaszkowe (Aphyllophorales). Żagwiowate II (Polyporaceae pileatae), szczeciniakowate II (Mucronoporaceae pileatae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae).^[1054], Kujawa & Gierczyk (2010)^[1770]Kujawa & Gierczyk (2010) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część III. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2007.^[1770], Łuszczyńska & Łuszczyński (2009)^[1881]Łuszczyńska & Łuszczyński (2009) The Fomitopsis officinalis (Basidiomycota) population in the góry Świętokrzyskie Mountains.^[1881], Łuszczyńska i Łuszczyński (2006)^[1879]Łuszczyńska i Łuszczyński (2006) Zasoby i problemy populacji Fomitopsis officinalis w Górach Świętokrzyskich. W: Mirek Z., Cieślak E., Paszko B., Paul W., Ronikier M. (red.) Rzadkie, ginące i reliktowe gatunki roślin i grzybów. Problemy zagrożenia i ochrony różnorodności flory Polski. Mat. ogólnopolskiej konferencji naukowej. Kraków 30-31 maja 2006. Kraków: 102^[1879], Łuszczyński (2000)^[1883]Łuszczyński (2000) Grzyby wielkoowocnikowe.^[1883], Łuszczyński (2000)^[1884]Łuszczyński (2000) Walory mikologiczne rezerwatu "Świnia Góra" w Górach Świętokrzyskich.^[1884], Łuszczyński (2000)^[3416]Łuszczyński (2000) Fomitopsis officinalis (Coriolaceae) w Polsce.^[3416], Łuszczyński (2001a)^[1887]Łuszczyński (2001a) Grzyby macromycetes w zbiorowiskach roślinnych rezerwatu "Świnia Góra" w Górach Świętokrzyskich. W: Zenkteler E. (red.). Botanika w dobie biologii molekularnej. Mat. sesji i sympozjów 52 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego, PTB, Poznań: 183^[1887], Łuszczyński (2002)^[1888]Łuszczyński (2002) Preliminary red list of Basidiomycetes in the Góry Świętokrzyskie Mts (Poland).^[1888], Łuszczyński (2003)^[1889]Łuszczyński (2003) Relict of primeval forests in the Świętokrzyskie Mountains (Central Poland). Botanica Lithuanica 9(3): 243-251^[1889], Łuszczyński (2004)^[1890]Łuszczyński (2004) Basidiomycetes of coniferous forest communities in the Góry Świętokrzyskie Mts.^[1890], Łuszczyński (2004)^[1892]Łuszczyński (2004) Nowe stanowisko pniarka lekarskiego Fomitopsis officinalis w Górach Świętokrzyskich.^[1892], Łuszczyński (2004c)^[1893]Łuszczyński (2004c) Przemiany grzybów macromycetes w Górach Świętokrzyskich w okresie ostatnich 100 lat. W: Jendrzejczak E. (red.). Przyroda Polski w europejskim dziedzictwie dóbr natury. Streszczenia referatów i plakatów. 53 Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Toruń-Bydgoszcz, 6-11 września 2004: 136^[1893], Łuszczyński (2007)^[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.^[1896], Łuszczyński (2008)^[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.^[1898], Miłobędzki (1899)^[3830]Miłobędzki (1899) W sprawie huby modrzewiowej (Polyporus officinalis Fries).^[3830], Piętka & Szczepkowski (2004)^[2101]Piętka & Szczepkowski (2004) Localites of Fomitopsis officinalis in Poland.^[2101], Piętka & Szczepkowski (2011)^[2102]Piętka & Szczepkowski (2011) Ocena obecnego stanu występowania, zagrożeń i ochrony pniarka lekarskiego Fomitopsis officinalis (Vill.: Fr.) Bond. & Sing. w Polsce.^[2102], Rzączyński (1721)^[3831]Rzączyński (1721) Historia naturalis curiosa Regni Poloniae, Magni Ducatus Lituaniae, annexarumq, provinciarum, in tractatus XX divisa: ex scriptoribus probatis, servata primigenia eorum phrasi in locis plurimis, ex M. S. S. variis, Testibus oculatis, relationibus fide dignis, experimentis, desumpta.^[3831], Szczepkowski (2020)^[2307]Szczepkowski (2020) Pniarek lekarski Fomitopsis officinalis (Vill.) Bondartsev & Singer.^[2307], Wojewoda (2010)^[2535]Wojewoda (2010) Laricifomes officinalis in the Gorce Mountains (S Poland).^[2535] (as: Laricifomes officinalis), Wojewoda et al. (2016)^[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).^[2542], Zalewski (1886)^[3436]Zalewski (1886) Zapiski roślinnicze z Królestwa Polskiego i z Karpat.^[3436], Фонъ-Бранке (1896)^[2621]Фонъ-Бранке (1896) Къ вопросу о роспространенiи в Россiи лиственничной губки (Polylorus officinalis Freis).^[2621]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 10.03.2025 14:27 1 znaleziska Fomitopsis officinalis (pniarek lekarski) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

EE77 55534

ID 55 534 oznaczenie: Fomitopsis officinalis; lokalizacja: Rez. Chełmowa Góra, 3 km N, Nowa Słupia, pow. kielecki, świętokrzyskie, EE77; data zbioru: 18 lut 2007; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Las bukowo-modrzewiowy z domieszką sosny i jodły, Na pniu powalonego modrzewia polskiego o średnicy ok. 80 cm, Młody owocnik o wymiarach ok. 20 cm x 10 cm; leg. Marcin Fałdziński, det. Marcin Piątek/Darek Karasiński; eksykat: nie; uwagi: Oznaczenie niepewne. Najprawdopodobniej okaz wcześniej nie notowany, znajdujący się w zachodniej części rezerwatu, pomiędzy ścieżką a rzeką Pokrzywianką.; Modrzewnik lekarski - Fomitopsis officinalis; fot.77326 fot.77327 fot.77328 [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2010. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część. III. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2007. Przegląd Przyrodniczy 21(1): 8-53;