Sarcosphaera coronaria (koronica ozdobna)

Thaxterogaster purpurascens (zasłonak purpurowiejący) — GREJ: ID137088 (© autora fot.)

opis

Grzyb łatwy do oznaczenia, o charakterystycznej formie, fioletowej barwie i wczesnowiosennej porze występowania.

Owocnik początkowo podziemny lub jedynie nieco wystający, kulistawy, w środku pusty, o grubych ścianach; bez trzonka. Dojrzewając wystaje na powierzchnie ziemie, od góry pęka stopniowo do mniej więcej połowy, na (4)6-8(10) trójkątnych płatów, 4-6 mm grubości, w końcu ma formę gwiaździstą; (30)50-150(200) mm średnicy. Wnętrze początkowo białawe, potem fioletowe, następnie blednie w kierunku ochrowego i brązu, gładkie; zewnętrzna powierzchnia brudno białawe, tylko początkowo z fioletowym odcieniem.

space

zarodniki

Zarodniki gładkie, hialinowe, z 1-2 kroplami, 12-20 × 6-9 µm. Worki 8-zarodnikowe.

występowanie

Jest w czekliście Chmiel (2006).^[140]

Gatunek podlega ochronie ścisłej (poz. I.37 wg aktualnego rozporządzenia). Do ustawowej ochrony został włączony w 2004 roku.

Rzadka, choć miejscami owocniki występują w większej ilości. Owocniki wyrastają wiosną, pojedynczo lub w grupach kilku przylegających do siebie owocników, w lasach różnego typu, ale głównie w iglastych na wapiennym podłożu, częściej w górach.

Czerwona Lista^[125] — V–narażony na wymarcie

jadalne czy trujące? 🔴

ważne! dla grzybiarzy

Trująca.^[134] Silnie (a nawet śmiertelnie trująca?) gdy surowa. Po ugotowaniu bywa jedzona bez szkody dla zdrowia.^[134] Rozsądek nakazuje traktować jako grzyb niebezpiecznie trujący. Poza tym podlega ochronie.

wybrane okazy · selected collections ⇈

#3 XL

rkz.190604-1
leg. Robert Kozak
/Chęciny, woj. świętokrzyskie, pow. kielecki, gm. Chęciny/
/stanowisko ID: 238706/

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

Hagara, L., Antonin, V., Baier, J., 1999 — Houby. p.40 [49]
Breitenbach J., Kränzlin F., 1981-2005 — Fungi of Switzerland p.34 [26]
Gumińska B., Wojewoda W., 1983 — Grzyby i ich oznaczanie. p.147 [5]
Chmiel, M.A., 2006 — Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski. Checklist of Polish larger Ascomycetes. [140]
Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2014 — z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów [50.14]
Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006 — Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. [125]

dane w bazie „publikacji po 2000 r.” #[1000]
Sarcosphaera coronaria (Jocq.) Boud. — wg Index Fungorum: S. coronaria (Jacq.) J. Schröt. · publikacje: Narkiewicz 2002, Ronikier 2005f, Narkiewicz 2005, Gumińska 2000, Chachuła 2009, Gumińska 2006, Wojewoda 2008, Adamczyk 2005, Adamczyk 2005a, Krotoski 2009, Chachuła 2010, Kujawa i Gierczyk 2011a, Chachuła 2012, Chachuła 2016, Wojewoda i in. 2016, Kujawa i Gierczyk 2016, Bartoszek i Mleczko 2019, Ronikier 2020b, Chachuła i Fiedor 2020, Gierczyk i Kujawa 2021

znaleziska Sarcosphaera coronaria na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.04.11

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

238706 BE-61 365429 BE-62 365428 DE-94 178651 DG-26 157464 137987 DG-27 137088 EG-11 230669 EG-33 188028 EG-44 323824 FG-21 331907

ID137088 Sarcosphaera coronaria; Lipnica Wielka, zbocza Babiej Góry, gmina Lipnica Wielka, pow.nowotarski, woj.małopolskie, DG-27; 2009.07.06; las iglasty świerkowo-jodłowy; na ziemi wśród igieł kilka owocników zrośniętych ze sobą, w odległości kilkuset m wzdłuż drogi kilka skupisk po kilka owocników; leg. Dorota Ziembla; det. Joanna Gądek; eksykat: nie, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68
uwagi:
fot. 252719 fot. 252720 fot. 252721

ID137987 Sarcosphaera coronaria; Lipnica Wielka, zbocza Babiej Góry, gmina Lipnica Wielka, pow.nowotarski, woj.małopolskie, DG-26; 2009.07.06; las iglasty świerkowo-jodłowy; na ziemi, wzdłuż leśnej drogi kilka skupisk po kilka owocników i pojedynczo na długości około 5 m; leg. Janusz Gądek; det. Joanna Gądek; eksykat: nie, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68
uwagi:
fot. 255360 fot. 255361 fot. 255362 fot. 255363

ID157464 Sarcosphaera coronaria; Lipnica Wielka, pow. nowotarski, woj. małopolskie, DG-26; 2009.07.04; las jodłowo-świerkowy; w igliwiu, nad strumykiem w grupie, kilka owocników; leg. Waldemar Czerniawski; det. Waldemar Czerniawski; eksykat: nie, tak, notatka: nie
uwagi: potwierdzenie stanowiska z czerwca 2006 r.

fot. 310380

ID178651 Sarcosphaera coronaria; 5km E Olsztyn, pow. częstochowski, woj. śląskie, DE-94; 2010.05.23; las bukowy; na ziemi kilka sztuk; leg. Krzysztof Kołodziejczyk; det. Krzysztof Kołodziejczyk; eksykat: tak, wyślę, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 384974 fot. 384975 fot. 384976

ID188028 Sarcosphaera coronaria; tuż pod Okrąglicą (szczyt Trzech Koron) nieopodal kasy biletowej, pow. nowotarski, woj. małopolskie, EG-33; 2011.07.08; buk, świerk, jodła; na ziemi w sumie 5 owocników w pobliżu siebie; leg. Anna Hreczka; det. Anna Hreczka; eksykat: nie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 427565 fot. 427566 fot. 427567 fot. 427568

ID230669 Sarcosphaera coronaria; Około 2 km na S od Lubomierza, pow. limanowski, woj. małopolskie, EG-11; 2013.06.20.; Kilkudziesięcioletni bór jodłowy.; Na stromym, eroduj±cym zboczu łupkowym. W skupieniach po kilka owocników lub pojedynczo, ł±cznie kilkadziesi±t owocników.; leg. Krzysztof Stawowczyk; det. Krzysztof Stawowczyk; eksykat: nie - gatunek ściśle chroniony, tak, notatka: nie
uwagi: Na skarpie przy czarnym szlaku z Lubomierza na Kudłoń.fot. 635786 fot. 635787

ID238706 Sarcosphaera coronaria; Chęciny 1 km SW od Jaskinii Raj w stronę Czerwonej Góry, pow. Kielecki, woj. Ś¦więtokrzyskie; 2014.05.30; Młodniak sosnowy 10-cio letni; jak na fotkach Grupy do 5-ciu ocsobników, około 40 osobników na 100m2; leg. Jerzy Mościcki; det. Jerzy Mościcki; , tak
uwagi: wg gogle 50.823334, 20.494792
http://forum.grzybland.pl/viewtopic.php?p=154687#154687 fot. 674766

ID323824 Sarcospaera coronaria; rezerwat przyrody Wysokie Skałki, pow. nowotarski, woj. małopolskie, EG-44; 2014.07.01; las bukowo-jodłowy ze świerkiem; ziemia jeden owocnik; leg. Piotr Chachuła; det. Piotr Chachuła; eksykat: nie, tak, notatka: nie
uwagi: owocnik o średnicy około 7 cm
fot. 1069339

ID331907 Sarcosphaera coronaria; las między Mszaną, a Ropianką, pow. krośnieński, woj. podkarpackie, FG-21; 2020.06.11; Las jodłowy z sosną, bukiem, leszczyną i in.; na leśnej ścieżce, kilka metrów od drogi asfaltowej, na ziemi 9 młodych wocników w grupie; leg. Anna Hreczka; det. Anna Hreczka; eksykat: Tak, zostanie przesłany do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 1142582 fot. 1142583 fot. 1142584 fot. 1142585 fot. 1142586

ID365428 Sarcosphaera coronaria; Grudno, północne stoki Bukowej Góry, pow. jaworski, woj. Dolnośląskie, BE-62; 2021.06.01; ciepłolubna buczyna storczykowa; wapienne, z licznym rumoszem skalnym i grubą warstwą ściółki ponad 80 owocników; leg. Piotrek Jagodziński; det. Piotrek Jagodziński; eksykat: nie, tak
uwagi: oszacowanie dokładnej liczby nie jest możliwe albowiem gruba warstwa ściółki utrudniała lokalizację. Wiele owocników była przykryta liśćmi. Stanowisko ulokowane jest na stromym stoku pełnym rumoszu skalnego i śliskich liści co dodatkowo utrudniało poszukiwanie, jednak po naliczeniu 80 owocników można przyjąć, że jest to stanowisko wybitnie duże. fot. 1405145 fot. 1405146 fot. 1405147 fot. 1405148

ID365429 Sarcosphaera coronaria; Wojcieszów, rezerwat przyrody Góra Miłek, pow. złotoryjski, woj. Dolnośląskie, BE-61; 2021.06.16; Ciepłolubna buczyna; wapienne, kamieniste 8 owocników; leg. Piotrek Jagodziński; det. Piotrek Jagodziński; eksykat: nie, tak
uwagi: stanowisko ulokowane jest na terenie rezerwatu, w jego przyszczytowych partiach w ciepłolubnej buczynie storczykowej na południowo-zachodnich stokach, powyżej leśnej ścieżki. fot. 1405151