Grzyby mykoryzowe, poszczególne gatunki ściśle związane z określonymi gatunkami drzew liściastych i iglastych. Niegdyś wyróżniano ledwie kilka gatunków zbiorowych wśród koźlarzy. Obecnie wyróżnia się kilkanaście do kilkudziesięciu drobnych gatunków.
koźla. czarnobrązow.
L. scabr. v. roseof.
koźlarz czarny
L. scabr. v. melan.
koźlarz białawy
L. scabr. v. niveum
Leccinum nucatum
koźl. pomarańczowo.
L. testaceoscabrum L. rufescens
koźlar. białotrzonowy
Leccinum rufum
koźlarz śnieżnobiały
L. aurantiac. v. perc.
koźlarz dębowy
L. aurantiac. v. quer.
koźlarz sosnowy
L. aurant. v. vulpin.
oznaczanie
Grzyby naziemne o średnich lub dużych owocnikach. Kapelusz omszony lub gładki, od barwy białawej po różne odcienie brązu, żółci, czerwieni do prawie czarnej. Trzon stosunkowo długi, bez osłony, włóknisty, szorstki, z zadziorkami; te ciemniejsze od początku lub takie stają się z wiekiem. Pory drobne okrągławe, białawe, szarobrązowe, rzadziej żółtawe. Wysyp zarodników żółtobrązowawy do ciemnooliwkowego (oliwkowobrązowawego). Zarodniki eliptyczno-wrzecionowate. Gładkie. Miąższ często zmienia zabarwienie po przecięciu: czerwienieje, czernieje, błękitnieje, choć nie dotyczy to najpospolitszych gatunków.
Oznaczanie rozlicznych gatunków koźlarzy nie jest przedsięwzięciem beznadziejnym jeśli wiemy jakie cechy należy zebrać. Sama barwa kapelusza niewiele nam powie bo zostawia nas z grupą kilku gatunków do których dana barwa pasuje. Kolejne cechy pozwalają dojść do końca oznaczania; im więcej ich zbierzemy tym identyfikacja łatwiejsza i pewniejsza:
- drzewa w otoczeniu kilku metrów (wszystkie gatunki koźlarzy są związane mikoryzą z określonymi gatunkami drzew)
- barwa łuseczek na trzonie (egzemplarze w różnym wieku)
- barwę porów u młodych egzemplarzy; przebarwienie porów przy ucisku
- niezbędna jest dokładna obserwacja przebarwiania się miąższu na cięciu wzdłuż całego owocnika (obserwujemy zmiany barw w różnych miejscach kapelusza i trzonu, tempo narastania przebarwienia, przez jakie barwy przechodzi, tempo zanikania, zmiany w pierwszych minutach, po kilku godzinach i po upływie doby)
- przebarwienia podstawy trzonu, samoistne i przy otarciach
- skórka na brzegu kapelusza, czy wystaje poza rurki
- no i oczywiście należy zostawić ususzony egzemplarz dla ewentualnego przyszłego badania mikroskopowego (warto sporządzić wysyp); wysyp zarodników u koźlarzy robi się dość trudno i schną trudno, aby ułatwić schnięcie dobrze je pokroić na cieńsze plastry i w miarę szybko suszyć w ciepłym miejscu: na słońcu lub na kaloryferze jeśli to już sezon grzewczy,
- pod mikroskopem najważniejsza jest obserwacja budowy skórki kapelusza; rozmiar i kształt zarodników też mogą być ważne - choć tu nie ma dużej zmienności
- z reakcji makrochemicznych pożądana jest wiedza o zabarwieniu miąższu traktowanego formaliną i FeSO4
jadalność 🟢
Wszystkie gatunki koźlarzy są jadalne - trzony zwykle się odrzuca bo są bardzo łykowate. Koźlarze choć bez aromatu to jako jeden ze składników grzybów na gęsto mogą być przyjemne. Koźlarz babka i koźlarz czerwony wraz ze wszystkim swoimi odmianami (tj. w ujęciu systematycznym z pokrewnymi „drobnymi” gatunkami) jest dopuszczony do obrotu handlowego na terenie Polski.