Macrolepiota procera (Scop. ex Fr.) Sing.

Owocniki duże, o długim wysmukłym trzonie.

Blaszki białe, ostrze w wiekiem może brązowieć; miękkie i kruche; szerokie (10 – 20 mm); gęste; wolne, bardzo wyraźnie oddzielone od trzonu.

Miąższ w kapeluszu biały, miękki, w kapeluszu u dojrzałych okazów watowaty; w trzonie zdrewniały, włóknisty, łykowaty; niezmienny; smak łagodny, orzechowy; zapach charakterystyczny, wyraźny, przyjemny słodkawo-aromatyczny.

Wysyp zarodników biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, bezbarwne, 15 – 20 x 10 – 13 µm.

Pospolity. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo lub w grupach po kilka, w lasach liściastych, rzadziej w iglastych, często w miejscach świetlistych, na obrzeżach lasów, w trawie, na łąkach.

Jeden z najsmaczniejszych grzybów jadalnych, ma delikatny, specyficzny smak i słodkawy przyjemny zapach. Jada się tylko kapelusze. Najczęściej się ją panieruje i jest to w mojej ocenie słuszna decyzja.

Są też inne sposoby spożytkowania tego dobrego grzyba:

Otóż kania spożywana jest u nas rzeczywiście w formie kotleta ( panierowanego lub nie) ale można ją marynować. Zbiera się małe owocniki, jeszcze nierozwinięte, twarde, i takie przyrządza się w zalewie podobnie jak inne grzyby. Znakomite. Jeżeli chcę zbierać kanie jadę do puszczy Niepołomickiej. Tam w środku puszczy znalazłem łąkę - torfowisko długie na 5 km, na której rosną tysiące kań. Mozna wybierać małe lub duże. Kanie rosną tam bez sąsiedztwa drzew, żyją w symbiozie z trawami łąkowymi. Można zebrać 200, 300 lub większą ilość. Tym samym można pogrymasić i wybierać...

Grzyb charakterystyczny i łatwy do odróżnienia od innych gatunków.

Druga bardzo pospolita "kania" - czubajnik czerwieniejący (Chlorophyllum rhacodes) jest przez większość ludzi nie odróżniana od czubajki kani; choć wyraźnie różni się czerwieniejącym, brunatniejącym miąższem (zwłaszcza w trzonie) i brakiem zygzakowatego wzoru na trzonie (powierzchnia trzonu nie jest spękana); z punktu widzenia kulinarnego brakuje jej charakterystycznego słodkawego zapachu i smaku co w moim przekonaniu ją dyskwalifikuje jako kandydata na patelnię.

Inne gatunki dużych czubajek są o wiele rzadsze:
czubajka sutkowata (Macrolepiota mastoidea) jest mniejsza, ma ściśle przylegający, prawie nieprzesuwalny pierścień i szpiczasty garbek na kapeluszu.
Małe egzemplarze z nieporozrywaną w centrum kapelusza skórką i przylegającymi łuskami, powinny być porównane z również jadalnymi czubajka gwiaździsta (Macrolepiota konradii) lub czubajka białotrzonowa (Macrolepiota excoriata), pierwsza jest ciemniej zabarwiona i ma drobne łuseczkowate spękania powierzchni trzonu, wyrasta w lasach liściastych; druga jest jaśniejsza, powierzchnię trzonu ma gładką, jest dość rzadka, ciepłolubna, owocniki wyrastają głównie poza lasem, na suchych łąkach, pastwiskach, trawnikach.

To, że czubajka kania może być masowo mylona z muchomor zielonawy (Amanita phalloides) należy w mojej ocenie to tzw. "legend miejskich" - bezkrytycznie powtarzanych opowieści nie mających podstawy w faktach. Opowieści te funkcjonują też w mediach na zasadzie "jedna baba drugiej babie powiedziała że ...".

W mojej ocenie, pomylenie czubajki kania z czymkolwiek innym jest możliwe u osób, które nigdy tego grzyba nie świadomie nie widziały ani w naturze ani na obrazku. Poza oczywistą, ogromną różnicą w ogólnym wyglądzie i zwłaszcza w strukturze powierzchni kapelusza, inna jest też powierzchnia trzonu. Z innych detali: pierścień czubajki kani jest wełnisty i przesuwalny, podstawa trzonu jest co prawda bulwiasto zgrubiała ale nie posiada pochwy.