W Polsce występuje kilkanaście gatunków purchawek. Wyrastają pojedynczo i w skupieniach, w różnego rodzaju siedliskach, na glebie, rzadziej (np. purchawka gruszkowata (Lycoperdon pyriforme)) na rozkładającym się drewnie.
purchaw. gruszkowa.
Apioperdon p.
purchawec. spłaszcz.
Vascellum pratense
purchawk. tatrzańska
Calvatia t.
czasznica workowata
Calvatia e.
kurzawka drobniutka
Lycoperdon dermox. Bovista dermoxantha
kurzawec. korzeniow.
Lycoperd. radicatum
cechy makroskopowe
Owocniki średnie i większe. Kulistawe, gruszkowate lub maczugowate, do 10 cm wysokości.
Wnętrze zwykle z wyraźnym przejściem pomiędzy glebą i podglebiem. Podglebie wyraźnie komorowate, zwykle dobrze wykształcone, zabarwione, jedynie u purchawki gruszkowatej (Lycoperdon pyriforme) czysto białe. Pseudokolumella zwykle obecna.
cechy mikroskopowe
Zarodniki kuliste lub kulistawe, gładkie u purchawki gruszkowatej (Lycoperdon pyriforme), u pozostałych bardzo drobno do grubo brodawkowanych, 3.5-5.5 µm średnicy. Wyjątkowo z trwale przyczepioną sterygmą (purchawka długostopkowa (Lycoperdon caudatum)).
jak oznaczać
Podobnie jak w przypadku innych przedstawicieli rodziny purchawkowate (Lycoperdaceae) do pewnego oznaczenia potrzebne są owocniki w różnym wieku (aby mieć pewność co do charakteru osłony zewnętrznej), w tym koniecznie owocniki w pełni dojrzałe, aby można było zbadać cechy zarodników i włośni.
Z cech mikroskopowych kluczowe znaczenie mają:
- urzeźbienie zarodników (konieczna imersja),
- obecność sterygm przy zarodnikach, jedynie u purchawki długostopkowej (Lycoperdon caudatum) są one trwałe, u innych gatunków mogą być odłamane, w masie z zarodnikami,
- rodzaj włośni (silna, rozgałęziona typu Bovista, czy krucha, słabo rozgałęziona, typu Lycoperdon),
- obecność dołków w ścianie włośni,
- u niektórych gatunków (purchawka gruszkowata (Lycoperdon pyriforme), purchawka łuszcząca się (Lycoperdon marginatum)) w egzoperydium znajdują się grubościenne, ostrokanciaste komórki - sferocyty.
jadalne czy trujące? 🟡🟢
Nie ma gatunków trujących, wszystkie w początkowym stadium rozwoju, tj. gdy na przekroju mają białe wnętrze, mogą być jadane. Z tym, że niektóre mają nieprzyjemny zapach, np. purchawka gruszkowata (Lycoperdon pyriforme), purchawka czarniawa (Lycoperdon nigrescens).