Tx: 2068
grzyby.pl

Calvatia utriformis (Bull.) Jaap

czasznica oczkowata
Bovistella utriformis (Bull.) Demoulin et Rebriev · Handkea utriformis (Bull.) Pers. · Lycoperdon utriforme Bull.
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Owocniki duże, krótko maczugowate, rzadziej bulwiaste, 50-150 mm średnicy, szczyt spłaszczony, pomarszczony lub płytko dołkowany. Osłona dwuwarstwowa.

space

Osłona wewnętrzna (endoperydium) szarobrązowe do brązowego, matowe do nieznacznie połyskującego, konsystencji papierowej; pęka od szczytu owocnika na duże, nieregularne fragmenty i odpada do ± granicy podglebia.

space

Gleba początkowo biała, w miarę dojrzewania oliwkowa do ciemnobrązowej.

Sporocarps large, shortly clavate, sporadically tuberous, 50-150 in diameter, at the top flat, wrinkled or shallowly scrobiculate. The two-layered veil.

space

Innermost layer (endoperidium) grey-brown to brown, dull to slightly lustrous, paperlike in consistency; splits open from the top of the sporocarp into large irregular patches and disintegrates to ± the point of subgleba.

space

Gleba initially white, on maturing olive coloured to dark brown.

zarodniki

Zarodniki kuliste, gładkie, dość grubościenne, z kroplą, 4-5 µm.
Spores globose, smooth, quite thick-walled, with drops, 4-5 µm.

występowanie

jest w czekliście [105]
Częsta. Owocniki wyrastają na ziemi, czasem w czarcich kręgach, poza lasami, na terenach trawiastych, preferuje miejsca cieplejsze i żyzne, suche łąki, pastwiska, leśne polany, rzadko w lasach; maj-listopad i trwają do maja przyszłego roku. Saprotrof.
Common. Sporocarps grow outside forest area, in grasslands, prefers warmer and rich places, meadows, pasturelands, forest clearings.

jadalne czy trujące? 🟡🟢

Jadalne są młode owocniki, z jeszcze białym wnętrzem.[105]
Gatunek dość charakterystyczny swoimi rozmiarami, kształtem i fakturą powierzchni owocników. W lasach i poza nimi występuje czasznica workowata (Lycoperdon excipuliforme), jej owocniki są wyraźnie rozdzielone na węższą część dolną i szerszą główkę.
Species quite characteristic due to its size, shape and type of surface of the fruitbodies. In forests and outside them can be found czasznica workowata (Lycoperdon excipuliforme), its fruitbodies are distinctively divided into a narrower lower part and a wider head.

wybrane okazy · selected collections

#6
mk.070915-1
leg. Marek Kozłowski
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

    Adamczyk (2009)[1270]Adamczyk (2009) Grzyby wielkoowocnikowe zróżnicowanych zbiorowisk muraw kserotermicznych projektowanego rezerwatu krajobrazowego Olsztyńskie Skały (Wyżyna Częstochowska).[1270], Adamczyk (2011)[1274]Adamczyk (2011) Applications of self-organizing map for patterning macrofungal diversity of xerothermic swards.[1274], Adamczyk & Kucharski (2005)[1279]Adamczyk & Kucharski (2005) Macrofungi in different habitats of small postglacial ponds margins in the Kujawy region (Central Poland).[1279], Adamczyk et al. (2004)[1277]Adamczyk et al. (2004) Structure of macrofungus communities in different habitats of small postglacial pond margins.[1277], Brzeg & Lisiewska (2020)[1331]Brzeg & Lisiewska (2020) Grzyby makroskopijne kampusu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Morasko w Poznaniu.[1331], Bujakiewicz (2004)[1339]Bujakiewicz (2004) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego.[1339], Bujakiewicz (2006)[1340]Bujakiewicz (2006) Macrofungi in the Caltho-Alnetum asociation on the northern slopes of the Babia Góra massif (West Carpathians).[1340], Bujakiewicz (2018)[1344]Bujakiewicz (2018) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego.[1344], Bujakiewicz & Kujawa (2010)[1346]Bujakiewicz & Kujawa (2010) Grzyby wielkoowocnikowe wybranych rezerwatów przyrody Puszczy Białowieskiej.[1346], Chachuła et al. (2015)[1372]Chachuła et al. (2015) Grzyby Cieszyna.[1372], Chachuła et al. (2021)[1375]Chachuła et al. (2021) Materiały do poznania różnorodności grzybów wielkoowocnikowych Ustronia w województwie Śląskim.[1375] (as: Bovistella utriformis), Domański Z. (2001)[3794]Domański Z. (2001) Grzyby Lasów Łochowskich.[3794] (as Calvatia utriformis), Fiedorowicz (2009)[1441]Fiedorowicz (2009) The participation of macromycetes in selected forest communities of the Masurian Landscape Park (NE Poland).[1441], Fiedorowicz (2020)[1444]Fiedorowicz (2020) Grzyby wielkoowocnikowe Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. W: Szymczyk R. (red.). 35 lat Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. Monografia Przyrodnicza. Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej, Kwidzyn: 64-80[1444] (as: Lycoperdon utriforme), Flisińska (2000)[1448]Flisińska (2000) Studies on the macromycetes of the Janów Forests Landscape Park (SE Poland).[1448], Flisińska (2000)[1449]Flisińska (2000) Characteristics of the macromycetes of the reservation Łęka.[1449], Flisińska (2004)[1452]Flisińska (2004) Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). T. 1 & 2.[1452], Friedrich & Orzechowska (2002)[1468]Friedrich & Orzechowska (2002) Macromycetes w środowisku miejskim Szczecina.[1468], Gierczyk (2022)[3842]Gierczyk (2022) Grzyby wielkoowocnikowe dawnego użytku ekologicznego „Strumień Junikowski”.[3842], Gierczyk et al. (2009)[1482]Gierczyk et al. (2009) Grzyby wielkoowocnikowe Polskich Bieszczadów. Część I.[1482], Gierczyk et al. (2014)[1493]Gierczyk et al. (2014) Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1493] (as: Lycoperdon utriformis), Gierczyk et al. (2015)[1491]Gierczyk et al. (2015) XX Jubileuszowa Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1491] (as: Lycoperdon utriformis), Gierczyk et al. (2015)[1494]Gierczyk et al. (2015) XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1494] (as: Lycoperdon utriformis), Gierczyk et al. (2017)[1508]Gierczyk et al. (2017) XXII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1508] (as: Lycoperdon utriformis), Gierczyk et al. (2018)[1509]Gierczyk et al. (2018) XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1509] (as: Lycoperdon utriforme), Gierczyk et al. (2018)[1501]Gierczyk et al. (2018) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Western Sudety Mountains and Western Sudety Foothills (SW Poland). Part 1.[1501] (as: Lycoperdon utriforme), Gierczyk et al. (2018)[1503]Gierczyk et al. (2018) Grzyby projektowanego Turnickiego Parku Narodowego i jego otuliny – wstępne wyniki badań.[1503] (as: Lycoperdon utriforme), Gierczyk et al. (2019)[1510]Gierczyk et al. (2019) XXIV Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1510] (as: Lycoperdon utriforme), Gierczyk et al. (2019)[1495]Gierczyk et al. (2019) Macrofungi of the Bieszczady Mountains.[1495] (as: Lycoperdon utriforme), Gierczyk et al. (2020)[1497]Gierczyk et al. (2020) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland), Part 2.[1497] (as: Lycoperdon utriforme), Grzesiak et al. (2017)[1533]Grzesiak et al. (2017) Grzyby makroskopowe Parku Narodowego „Bory Tucholskie".[1533], Gumińska (2006)[1537]Gumińska (2006) Atlas grzybów Pienińskiego Parku Narodowego. Pieniński Park Narodowy, Krościenko n/D.[1537], Hoffeins et al. (2017)[1589]Hoffeins et al. (2017) Checklist of Macromycetes (Fungi) from the Wyskok village in Masurian Lakeland, NE Poland.[1589], Kałucka (2009)[1626]Kałucka (2009) Macrofungi in the secondary succession on the abandoned farmland near the Białowieża old-growth forest.[1626] (as: Lycoperdon utriforme), Karasiński et al. (2015)[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.[1643] (as: Lycoperdon utriforme), Krysiak & Adamczyk (2016)[3841]Krysiak & Adamczyk (2016) The ecological role of abandoned agricultural lands in buffer zones around landscape parks in the Łódź Voivodeship.[3841], Kryza i Puciata (2009)[1726]Kryza i Puciata (2009) Grzyby (Fungi) i śluzowce (Myxomycetes) rezerwatu przyrody ? Kuźnik ?. W: Owsianny P.M. (red.). Rynna Jezior Kuźnickich i rezerwat przyrody Kuźnik - bioróżnorodność, funkcjonowanie, ochrona i edukacja. Muzeum Stanisława Staszica Piła. 77-93[1726], Kujawa (2008)[1751]Kujawa (2008) Badania nad różnorodnością gatunkową grzybów wielkoowocnikowych w krajobrazie rolniczym południowej Wielkopolski: wstępna charakterystyka macromycetes Parku Krajobrazowego im. gen. Dezyderego Chłapowskiego. W: Mułenko W. (red.) Mykologiczne badania terenowe. Przewodnik metodyczny. Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin: 68-75[1751], Kujawa (2009)[1752]Kujawa (2009) Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.[1752] (as: Handkea utriformis), Kujawa (2009a)[1753]Kujawa (2009a) Grzyby wielkoowocnikowe. W: Okołów C., Karaś M., Bołbot A. Białowieski Park Narodowy. Poznać - Zrozumieć - Zachować. Białowieski Park Narodowy, Białowieża: 87-110[1753], Kujawa et al. (2012)[1800]Kujawa et al. (2012) Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park (NE Poland). II. Macromycetes.[1800], Kujawa et al. (2013)[1796]Kujawa et al. (2013) XX wystawa grzybów w Tucholskim Parku Krajobrazowym.[1796], Kujawa et al. (2015)[1778]Kujawa et al. (2015) Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park. Park. Part IV. Macromycetes – new data and the synthesis.[1778], Kujawa et al. (2015)[1780]Kujawa et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego. Przewodnik terenowy.[1780] (as: Lycopedon utriforme), Kujawa et al. (2019)[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.[1779] (as: Lycoperdon utriforme), Kujawa et al. (2020)[1783]Kujawa et al. (2020) Macromycetes of the Palace Park in Poznań-Radojewo (Wielkopolska Region, Poland).[1783] (as: Lycoperdon utriforme), Kujawa et al. (2020)[1799]Kujawa et al. (2020) XXV wystawa grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1799] (as: Lycoperdon utriforme), Kujawa et al. (2023)[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.[3757], Lisiewska (2004)[1839]Lisiewska (2004) Zmiany w składzie gatunkowym i ilościowości macromycetes Arboretum Kórnickiego po 25 latach.[1839], Lisiewska & Strakulska (2002)[1849]Lisiewska & Strakulska (2002) Biodiversity of macrofungi of selected field afforestations in the Agroecological Landscape Park near Turew (central Wielkopolska).[1849], Ławrynowicz (2000)[1858]Ławrynowicz (2000) Grzyby Borów Tucholskich. Macromycetes Parku Narodowego Bory Tucholskie.[1858], Ławrynowicz (2001)[1859]Ławrynowicz (2001) Grzyby południowo-wschodniej części Borów Tucholskich.[1859], Ławrynowicz et al. (2009)[1868]Ławrynowicz et al. (2009) Grzyby.[1868], Łuszczyński (2002)[1888]Łuszczyński (2002) Preliminary red list of Basidiomycetes in the Góry Świętokrzyskie Mts (Poland).[1888], Łuszczyński (2008)[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.[1898], Pietras et al. (2016)[2079]Pietras et al. (2016) Grzyby wielkoowocnikowe.[2079] (as: Lycoperdon utriformis), Stasińska (2003)[2222]Stasińska (2003) Różnorodność grzybów (macromycetes) w warunkach naturalnej sukcesji muraw stepowych.[2222], Stasińska (2005)[2225]Stasińska (2005) Macromycetes of xerothermic swards of the western Pomerania (NW Poland).[2225], Stasińska (2008)[2229]Stasińska (2008) Macromycetes torfowiska Reptowo (Pomorze Zachodnie).[2229], Stasińska & Sotek (2020)[2257]Stasińska & Sotek (2020) Fungi of the Wolin National Park – new data on macromycetes.[2257] (as: Bovistella utriformis), Sumorok et al. (2013)[2284]Sumorok et al. (2013) XIX Wystawa grzybów w Tucholskim Parku Krajobrazowym.[2284], Ślusarczyk (2009)[2388]Ślusarczyk (2009) Rzadkie i zagrożone gatunki grzybów wielkoowocnikowych znalezione na terenie obszaru chronionego „Owczary”.[2388], Wilga (2009c)[2462]Wilga (2009c) Brętowo - zagrożona oaza zieleni. Pismo Politechniki Gdańskiej 10: 27-30[2462], Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.[2488], Wojewoda (1977)[3781]Wojewoda (1977) Grzyby wielkoowocnikowe.[3781], Wojewoda (2005)[2524]Wojewoda (2005) Grzyby Krzemionek Podgórskich.[2524], Wojewoda et al. (2016)[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).[2542], Wrzosek (2020)[2551]Wrzosek (2020) Grzyby Pola Mokotowskiego w Warszawie.[2551], Żurawlew (2014)[2580]Żurawlew (2014) Niezwykła przyroda powiatu pleszewskiego.[2580]

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji