grzyby.pl

Tricholoma equestre (L.) P. Kumm.

gąska zielonka, "gąska" · "gąska zielona" · "prośnianka" · "zieleniatka" · "zielonka"
Tricholoma auratum (Paulet) Gillet · Tricholoma flavovirens (Pers.) S. Lundell
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
typowe owocniki zagłębione w podłożu, z krępym trzonem
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
typowy owocnik zagłębiony w podłożu
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
pokrój
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
młode owocniki, dość nietypowo wydłużony trzon ponieważ rosną w głębokim mchu; grupa pod sosnami
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
starsze owocniki

owocnik

Tricholoma equestre (gąska zielonka)
pokrój
Kapelusz żółtozielonkawy, może mieć oliwkowy, brązowy lub z ochrowy odcień; powierzchnia włókienkowata, często popękana na brązowo-rude łuseczki, wilgotna lepka; 40-80(120) mm średnicy; młody półkulisty, potem rozpostarty, czasem z tępym garbkiem, brzeg początkowo podwinięty, z wiekiem pofalowany, miąższ w kapeluszu gruby.

space

Trzon często prawie cały zagłębiony w podłożu; jaśniejszy od kapelusza, jasnożółty; 30-90 x 10-20 mm; walcowaty; powierzchnia gładka lub z kosmkami; pełny.

space

space

zarodniki

Wysyp zarodników biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, 6-8 x 3.5-5 µm.
Spore print white. Spores ellipsoid, smooth, 6-8 x 3.5-5 µm.

występowanie

Jest w czekliście.[105]
Tricholoma equestre (gąska zielonka)
Gatunek pospolity. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w grupach od września do późnej jesieni, ze szczytem owocowania po pierwszych przymrozkach. Zwykle w lasach iglastych, zwłaszcza pod sosnami, na piasku.

space

space

Czerwona Lista[125] — I–o niekreślonym zagrożeniu
Tricholoma frondosae (gąska liściowata)
Tricholoma frondosae
Takson identyczny makroskopowo z gąską zielonką (Tricholoma equestre), od której różni się nieco mniejszymi zarodnikami i występowaniem pod topolą osiką. Podawany także jako Tricholoma equestre var. populinum M. Christensen et Noordel. (gąska zielonka odmiana topolowa). Jest ona bardziej podejrzewana o szkodliwe efekty opisane w kolejnym akapicie.

jadalne czy trujące? 🟢 🛒

Wg. ostatnich badań gąska zielonka zjadana w dużej ilości, przez kilka dni pod rząd, może powodować lżejsze lub ciężkie zatrucia, w skrajnych przypadkach śmiertelne - zobacz uwagi na temat doniesień o zatruciach. Jest to smaczny i tradycyjnie poszukiwany i jedzony późnojesienny grzyb jadalny. W rozporządzeniu z 2008 roku jest to nadal gatunek dopuszczony do obrotu handlowego i przetwórstwa na terenie Polski.
There is established tradition of edibility of this species. But recently (starting from 2001) there are scientific publications about poisoning cases when eaten in large quantity in few consecutive days. See remarks abouts recent publications about poisonings with Tricholoma equestre. In some countries (e.g. Germany) it is now officially considered as dangerous poisonous mushroom.
Gąska zielonka ma dość charakterystyczny wygląd i trudno ją pomylić z innymi gatunkami.

space

Gąska zielonożółta (Tricholoma sejunctum) ma białe blaszki, kapelusz jest zielonkawy ale z wtopionymi czarnymi włókienkami.

space

Również podobny (wg tych którzy się pomylili) jest śmiertelne trujący muchomor zielonawy (Amanita phalloides). On również ma zielonkawy kapelusz, za to białe blaszki, pochwę u podstawy trzonu i zwykle zachowany pierścień na trzonie. Jego zapach jest wyraźny słodkawy (jak sztuczny miód), ale palacz pewnie go nie wyczuje (palenie szkodzi!).

space

space

space

wybrane okazy · selected collections

#4
99 09 26 - 16
leg. Marek Snowarski
/Kaszuby/
#4
99 09 26 - 11
leg. Marek Snowarski
/Kaszuby/
#2
99 09 26 - 3
leg. Marek Snowarski
/Kaszuby/
#3
00 10 17 - 3
leg. Marek Snowarski
/Kaszuby/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • Gumińska B., Wojewoda W., 1983 — Grzyby i ich oznaczanie. p.318 [5]
  • Michael, Hennig, Kreisel., 1979-84 — Handbuch fur Pilzfreunde. p.79 [18]
  • Breitenbach J., Kraenzlin F., 1991 — Fungi of Switzerland 3 - Boletes & Agarics 1st part p.418 [26III]
  • Fluck, M., 1995 — Jaki to grzyb? p.219 [2]
  • Knudsen, H., Vesterholt, J., 2012 — Funga Nordica "2" p.508 [141]
  • Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]
  • Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006 — Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. [125]
  • Nie znaleziona literatura id:
  • dane w bazie „publikacji po 2000 r.” #[4633]
    Tricholoma equestre (L.) P. Kumm. ss. lato · synonimy: T. auratum (Paulet) Gillet, T. flavovirens (Pers.) S. Lundell
    publikacje: Flisińska 2004, Friedrich 2006, Flisińska 2000, Łuszczyński 2001 (as: Tricholoma flavovirens), Łuszczyński 2004 (as: Tricholoma flavovirens), Friedrich i Orzechowska 2002 (as: Tricholoma flavovirens), Ławrynowicz 2001 (as: Tricholoma flavovirens), Wilga 2004a (as: T. flavovirens), Wilga 2002b (as: T. flavovirens), Wilga 2004b (as: T. flavovirens), Łuszczyński 2000c (as: T. flavovirens), Friedrich 2002, Łuszczyński 2002 (as: Tricholoma flavovirens), Łuszczyński 2007, Flisińska 2002, Krupa i Krupa 2000, Łuszczyński 2008, Ławrynowicz 2000 (as: T. flavovirens), Wilga 2004e, Kałucka 2009a, Fiedorowicz 2009, Wilga i Wantoch-Rekowski 2009 (as: T. flavovirens s. l.), Adamczyk 2003a (as: T. flavovirens), Kołodziejczak 2010, Szczepkowski i in. 2010a, Kryza i Puciata 2009, Łyczek i Domian 2010, Ławrynowicz i Szkodzik 2002 (as: T. flavovirens), Adamczyk 2011, Stala 2013, Sumorok i in. 2013, Sumorok i in. 2008 (as: T. flavovirens), Kujawa i in. 2013, Kasper-Pakosz i Łuczaj 2014, Kasper-Pakosz i Łuczaj 2014a, Ślusarczyk 2005, Karasiński i in. 2015 , Kujawa i in. 2015 , Kozłowska i in. 2015 , Kałucka i in. 2016, Grzesiak i in. 2017, Grzesiak i in. 2017a, Krotoski 2012, Hoffeins i in. 2017, Kozłowska i in. 2019 , Ślusarczyk 2019, Kujawa i in. 2019, Brzeg i Lisiewska 2018 , Grzesiak i in. 2020, Piskorski 2021, Szpotkowski 2010, Wilga i Wantoch-Rekowski 2019

znaleziska Tricholoma equestre na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.04.11

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

CB-20 338196 CB-30 338199 EC-25 338410

ID338196 Tricholoma equestre; Trzyniec 6, pow. człuchowski, woj. pomorskie, CB-20; 2020.10.23; ubogi las sosnowy na piaskach; ściółka pod sosnami kilka owocników na pow.10m2; leg. Marcin Sławomir Lożek; det. Marcin Sławomir Lożek; eksykat: tak, tak, notatka: nie
uwagi: Gąska zielonka fot. 1184282fot. 1184283fot. 1184284

ID338199 Tricholoma equestre; nad j.Sękacz, Zapadłe, pow. człuchowski, woj. pomorskie, CB-30; 2020.10.23; ubogi las sosnowy na piaskach; ściółka kilka owocników; leg. Marcin Sławomir Lożek; det. Marcin Sławomir Lożek; eksykat: tak, tak, notatka: nie
uwagi: gąska zielonka fot. 1184295fot. 1184296

ID338410 Tricholoma equestre; ok.1km na N od Osówca Szlacheckiego,gm.Przasnysz, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC-25; 2020.11.01; bór sosnowy z domieszką brzozy i dębu; ziemia cztery owocniki; leg. Romuald Tomaszewski; det. Romuald Tomaszewski; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 1185117 fot. 1185118 fot. 1185119
Grzyb niegdyś pospolity w EC-25 staje się coraz rzadszy, wyraźnie zanika.

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji