Geastrum minimum (gwiazdosz najmniejszy)

cechy makroskopowe

Owocnik w stanie zamkniętym podziemny, kulisty 3-8(18) mm średnicy.

space

Osłona wewnętrzna (endoperydium) ±kulista, 4-12 mm średnicy, tej samej barwy lub ciemniejsza co wewnętrzna powierzchnia ramion egzoperydium, płowiejejąc ciemnieje i staje się szare, szarobrązowe; powierzchnia oszroniona kryształkami (szczawianu wapnia [14]) długości ok. 50 µm (jeśli owocniki wyrosłe na ziemiach wapiennych) lub naga.

space

Ujście zarodników (perystom) stożkowate, niskie, czasem płaskie, o jedwabisto-włókienkowatej powierzchni; jaśniej zabarwiony niż reszta endoperydium.

space

cechy mikroskopowe

Zarodniki kuliste, szorstkie, 4.5-7.2 µm [129], brodawkowane, do 12 brodawek na obwodzie, 4.5-5.5(7) µm [14], z 12-16 brodawkami, 0.3-0.5 µm wysokości na obwodzie [127].

space

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Do 2014 roku podlegał ochronie gatunkowej (podlegały jej wszystkie gatunki w rodzaju). Od tego roku nie jest chroniony (ochronie podlegają najrzadsze, wyspecyfikowane, gatunki rodzaju).

Szeroko rozpowszechniony i zapewne z racji niewielkich rozmiarów przeoczany. Występuje na stanowiskach piaszczystych, kserotermicznych, w suchych lasach, zaroślach i na terenach trawiastych lub ruderalnych. Na niżu i wysoko w górach.

Czerwona Lista^[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

uwagi

Geastrum quadrifidum (gwiazdosz czteropromienny)

Gatunek ten wyróżnia się niewielkimi rozmiarami, oszronioną powierzchią endoperydium i niekarbowaną, jedwabistą powierzchnią perystomu. Oszronioną powierzchnię endoperydium ma także gwiazdosz karzełkowaty (Geastrum nanum), ten jednak odróżnia się wyraźnie karbowaną powierzchnią perystomu.

Małe owocniki ma także gwiazdosz czteropromienny (Geastrum quadrifidum), ten ma jednak mniejszą liczbę ramion, zwykle 4-5 i u podstawy mocno podgiętych ramion trwałą miszeczkę ze ściółki przerośniętej grzybnią.

wybrane okazy · selected collections ⇈

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Adamczyk (2009)^[1270]Adamczyk (2009) Grzyby wielkoowocnikowe zróżnicowanych zbiorowisk muraw kserotermicznych projektowanego rezerwatu krajobrazowego Olsztyńskie Skały (Wyżyna Częstochowska).^[1270], Adamczyk (2011)^[1274]Adamczyk (2011) Applications of self-organizing map for patterning macrofungal diversity of xerothermic swards.^[1274], Brzeg & Lisiewska (2020)^[1331]Brzeg & Lisiewska (2020) Grzyby makroskopijne kampusu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Morasko w Poznaniu.^[1331], Bujakiewicz (1997)^[2644]Bujakiewicz (1997) Macromycetes occurring in the Violo odoratae–Ulmetum campestris in the Bielinek Reserve on the Odra river.^[2644], Friedrich (2006a)^[1458]Friedrich (2006a) Stan mikologicznego rozpoznania Cedyńskiego Parku Krajobrazowego. W: Ochrona Przyrody w Parkach Krajobrazowych. Konferencja Naukowa. XXV rocznica utworzenia Ińskiego Parku Krajobrazowego, V rocznica utworzenia Ośrodka Edukacji Ekologicznej Pojezierza Drawskiego i Ińskiego. Barzkowice, 19-20 września 2006: 105-106^[1458], Gierczyk & Kujawa (2023)^[3713]Gierczyk & Kujawa (2023) Rejestr grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część XI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2015.^[3713], Godzik (2019)^[1962]Godzik (2019) Olkuski Okręg Rudny – obszar przemysłowy o niezwykłych walorach przyrodniczych.^[1962], Jaworska (2011)^[1609]Jaworska (2011) Chronione grzyby z rodzaju Geastrum w Górach Świętokrzyskich.^[1609], Karasiński et al. (2015)^[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.^[1643], Kujawa & Gierczyk (2011)^[1771]Kujawa & Gierczyk (2011) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008.^[1771], Kujawa & Gierczyk (2011)^[1772]Kujawa & Gierczyk (2011) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008.^[1772], Kujawa & Gierczyk (2012)^[1773]Kujawa & Gierczyk (2012) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010.^[1773], Kujawa et al. (2012)^[1784]Kujawa et al. (2012) Ocena obecnego stanu zagrożenia gatunków z rodzaju Geastrum w Polsce.^[1784], Kujawa et al. (2012)^[1800]Kujawa et al. (2012) Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park (NE Poland). II. Macromycetes.^[1800], Kujawa et al. (2015)^[1778]Kujawa et al. (2015) Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park. Park. Part IV. Macromycetes – new data and the synthesis.^[1778], Łuszczyńska (2004)^[1878]Łuszczyńska (2004) Steppe fungi in the xerothermic communities of Central Poland.^[1878], Łuszczyński (1997)^[3004]Łuszczyński (1997) Interesting macromycetes found in Kielce town (Central Poland).^[3004], Łuszczyński (2002)^[1888]Łuszczyński (2002) Preliminary red list of Basidiomycetes in the Góry Świętokrzyskie Mts (Poland).^[1888], Łuszczyński (2007)^[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.^[1896], Łuszczyński (2008)^[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.^[1898], Łuszczyński (2012)^[1902]Łuszczyński (2012) Grzyby wielkoowocnikowe.^[1902], Łuszczyński & Łuszczyńska (1992)^[3006]Łuszczyński & Łuszczyńska (1992) Nowe stanowiska Gasteromycetes w okolicy Buska Zdroju.^[3006], Łuszczyński & Tomaszewska (2014)^[1924]Łuszczyński & Tomaszewska (2014) Gasteroid fungi - the morphological characteristics of selected endangered and rare speciesnoted in Poland.^[1924], Mączyński (2015)^[1945]Mączyński (2015) Jurajskie gwiazdosze. Przyroda polska 12: 20-21^[1945], Mleczko (2004)^[1954]Mleczko (2004) Mycorrhizal and saprobic macrofungi of two zinc wasters in Southern Poland.^[1954], Mleczko & Beszczyńska (2015)^[1961]Mleczko & Beszczyńska (2015) Macroscopic fungi of pine forests in the Olkusz Ore-bearing Region.^[1961], Moesz (1926)^[3018]Moesz (1926) Additamenta ad cognitionem fungorum Poloniae. Contributio secunda.^[3018], Rudnicka-Jezierska (1969)^[3162]Rudnicka-Jezierska (1969) Grzyby wyższe wydm śródlądowych Puszczy Kampinoskiej.^[3162], Rudnicka-Jezierska (1991)^[1065]Rudnicka-Jezierska (1991) Grzyby (Mycota). Tom 23. Podstawczaki (Basidiomycota). Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales).^[1065], Šmarda (1957)^[3293]Šmarda (1957) Přisipěvek k poznáni Gasteromycetů v Polsce.^[3293], Stasińska (2008)^[2230]Stasińska (2008) The state of knowledge of Macromycetes in xerothermic grasslands in Poland.^[2230], Teodorowicz (1936)^[3302]Teodorowicz (1936) Grzyby wyższe polskiego wybrzeża.^[3302], Teodorowicz (1939)^[3304]Teodorowicz (1939) Nowe dla flory polskiej podrzędy, rodziny, rodzaje i gatunki wnętrzniaków (Gasteromycetes).^[3304], Tomaszewska et al. (2012)^[2412]Tomaszewska et al. (2012) The contribution and importance of rare macrofungi in selected plots of endangered xerothermic grasslands in the Nida Basin.^[2412], Tomaszewska et al. (2015)^[2410]Tomaszewska et al. (2015) Selected rare and protected macrofungi (Agaricomycetes) a bioindicators of communities of xerothermic vegetation in the Nida Basin.^[2410], Wojewoda (1966)^[3364]Wojewoda (1966) Ojcowski National Park.^[3364], Wojewoda (1974)^[3372]Wojewoda (1974) Macromycetes Ojcowskiego Parku Narodowego. I. Flora.^[3372], Wojewoda (1977)^[3781]Wojewoda (1977) Grzyby wielkoowocnikowe.^[3781], Wojewoda (1981)^[3384]Wojewoda (1981) Grzyby wielkoowocnikowe („Macromycetes”) Ziemi Chrzanowskiej i Jaworzna. Część III.^[3384], Wojewoda (1991)^[3389]Wojewoda (1991) Changes in macrofungal flora of Cracow (S. Poland).^[3389], Wojewoda (1996)^[3392]Wojewoda (1996) Grzyby Krakowa w latach 1883-1994 ze szczególnym uwzględnieniem Macromycetes.^[3392], Wojewoda (2000)^[2498]Wojewoda (2000) New localities of rare and threatened species of Geastrum (Lycoperdales) in Poland.^[2498], Wojewoda (2008)^[2534]Wojewoda (2008) Grzyby wielkoowocnikowe Ojcowskiego Parku Narodowego.^[2534]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 21.12.2024 14:03 1 znaleziska Geastrum minimum (gwiazdosz najmniejszy) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

CB48 192702 DE36 374510 DE55 149909 170334 351768 357444 361311 375067 DE65 179834 248238 DE67 173070 DF46 138837 EC25 336893 FF04 121144

ID 121 144 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: Stalowa Wola, FF04; data zbioru: 5 paź 2008; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: przydrożne zarośla, sosna,dąb czerwony, na piaszczystej ziemi przy ścieżce, dwie grupy po kilkanaście sztuk; leg. det. Wiesław Smyrski; eksykat: tak,; uwagi: N 50st33`05.83", E 22st04`27.87; fot.217153 fot.217154 fot.217155; Stanowisko zdewastowane przez nn [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008. Przegląd Przyrodniczy 22(1): 17-83;

ID 138 837 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: ok 2 km E Hutki, Pustynia Błędowska, gmina Bolesław, powiat olkuski, woj.małopolskie, DF46; data zbioru: 13 cze 2009; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las brzozowy z domieszką sosny, przy leśnej drodze, podłoże przepuszczalne piaszczyste, na ziemi, dwa owocniki, jeden przewrócony; leg. det. Joanna Gądek; eksykat: TAK, w Stacji ZBŚRiL PAN, 11/JG/17.08.09; uwagi: fot.257696 fot.257697 fot.257698 [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68;

ID 149 909 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: 1 kn NW,Brodowe,gm.Radomsko, DE55; data zbioru: 17 paź 2009; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: skraj sosnowego lasu, na ściółce, grupa 8 owocników; leg. Jacek Nowicki, det. Anna Kujawa; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 7/JN/8.11.09; uwagi: fot.285899 fot.285900 fot.285901 fot.285902 [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68;

ID 170 334 oznaczenie: Geastrum minimum; • potwierdzenie ID149 909; lokalizacja: 1 km NW.Brodowe,gm.Ładzice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE55; data zbioru: 5 sie 2010; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: skraj sosnowego lasu, w ściółce, grupa 6 owocników; leg. Jacek Nowicki, det. Anna Kujawa; eksykat: nie; uwagi: fot.360328 fot.360329 fot.360330 [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegląd Przyrodniczy 23(2): 3-59;

ID 173 070 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: 1,7 km W,Żytno, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE67; data zbioru: 6 wrz 2010; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: skraj sosnowego lasu,na skarpie przydrożnego rowu, na ziemi, grupa 6 owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: nie,gatunek chroniony; uwagi: fot.369126 fot.369127 fot.369128 fot.369129 fot.369130 [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegląd Przyrodniczy 23(2): 3-59;

ID 179 834 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: 1,5 km SW, Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE65; data zbioru: 7 lis 2010; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las sosnowy na glebach piaszczystych, na ściółce, grupa 7 owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 15/JN/7.12.10; uwagi: 51st 0' 41,3"N , 19st 23' 15,6"E; fot.389824 fot.389825 fot.389826; siedlisko; fot.389827 [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegląd Przyrodniczy 23(2): 3-59;

ID 192 702 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: Ocypel Bory Tucholskie teren ośrodka Metrix, pow. starogardzki, woj. pomorskie, CB48; data zbioru: 24 wrz 2011; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: piaszczysta skarpa nad jeziorem pod sosnami, w ziemi, dwa owocniki; leg. Mirosława Wantoch-Rekowska, det. Anna Kujawa; eksykat: tak-u Kustosza Bazy; uwagi: fot.450769 fot.450770 [notatka: tak,Spis grzybów Pomorza] [fotografie: tak];

ID 248 238 oznaczenie: Geastrum minimum; • potwierdzenie ID179 834; lokalizacja: 1,5 km SW od wsi Bobry, gm.Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE65; data zbioru: 5 paź 2014; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: bór sosnowy na glebach piaszczystych, na ziemi, grupka 3 owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: nie; uwagi: fot.710657 fot.710658 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 336 893 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: ok.1km na N od Osówca Szlacheckiego,gm.Przasnysz, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC25; data zbioru wadliwa: 2020.10.13-14; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: murawa napiaskowa w borze sosnowym, ziemia, grupa kilkunastu owocników; leg. Romuald Tomaszewski, det. A.Kujawa,R.Tomaszewski; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy; uwagi: [bf:1177886] [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 1177886 ;

ID 351 768 oznaczenie: Geastrum minimum; • potwierdzenie ID149 909; lokalizacja: 1,2 km NW od wsi Brodowe; gm. Ładzice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE55; data zbioru: 29 paź 2021; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: bór sosnowy; pobocze utwardzanej drogi leśnej, na ściółce, grupa co najmniej 12 owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, przy pierwotnym zgłoszeniu; uwagi: GPS: 51st 3' 38,3" N 19st 20' 59,5" E; fot.1283593 fot.1283594 fot.1283595 fot.1283596 fot.1283597 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 357 444 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: 0,5 km W od wsi Brodowe; gm. Ładzice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE55; data zbioru: 15 kwi 2022; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: bór sosnowy; bezdrzewny pas pod linią WN, na ziemi, wśród karłowatych krzaków róży pomarszczonej, grupa kilku owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy, Ani Kujawie; uwagi: GPS: 51st 3' 9,8" N 19st 21' 3" E; fot.1334733 fot.1334734 fot.1334735 fot.1334736 fot.1334737 fot.1334738 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 361 311 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: Osiedle Leśne Dąbrówka, Radomsko; gm. Radomsko, pow. radomszczański, woj. łódzkie [GPS: 51,035666 19,371517], DE55; data zbioru: 17 wrz 2022; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: przydroże; pobocze szosy przy borze sosnowym, na ziemi, grupa co najmniej 12 owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy, Ani Kujawie; uwagi: fot.1373767 fot.1373768 fot.1373769 fot.1373770 fot.1373771 fot.1373772 fot.1373773 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 374 510 oznaczenie: Geastrum minimum; lokalizacja: Góra Kamieńska, pd.-wsch. zbocze; gm. Kamieńsk, pow. radomszczański, woj. łódzkie [GPS: 51,2098 19,4506], DE36; data zbioru: 29 paź 2023; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las mieszany; grupa świerków przy drodze leśnej, na ściółce, grupa kilkunastu owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Ani Kujawie; uwagi: fot.1502350 fot.1502351 fot.1502352 fot.1502353 fot.1502354 fot.1502355 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 375 067 oznaczenie: Geastrum minimum; • potwierdzenie ID149 909; lokalizacja: 1,2 km NW od wsi Brodowe; gm. Ładzice, pow. radomszczański, woj. łódzkie [51,0609 19,3495], DE55; data zbioru: 28 paź 2023; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: bór sosnowy; pobocze drogi, na ściółce, grupa kilku owocników; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, przy pierwotnym zgłoszeniu;

cechy makroskopowe

cechy mikroskopowe

występowanie

uwagi

wybrane okazy · selected collections ⇈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej