grzyby.pl

Trichaster melanocephalus Czern.

włosogwiazd czarnogłowy, gwiazdosz czarnogłowy
Geastrum melanocephalum (Czern.) V.J. Staněk
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)
owocniki
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)
owocnik w stadium "jaja"
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)
Trichaster melanocephalus (włosogwiazd czarnogłowy)

cechy makroskopowe

Niedojrzałe owocniki zagłębione w ziemi, wystające z niej górną częścią, kulistawe, średnicy 15-40-70 mm, w miarę rozwoju o coraz bardziej wypuczającym się szczycie, pokrojem wtedy przypominają cebulę lub gruszkę. Barwa okrywy zewnętrznej od jasnobrązowej do szarobrązowej lub orzechowej.

space

Osłona wewnętrzna (endoperydium) jest przyrośnięte do egzoperydium. Stąd podczas otwierania owocnika endoperydium ulega rozdarciu i odsłania kulistawe skupienie gleby, średnicy 10-60 mm, barwy czarnobrązowej, ciemnobrązowej, siedzące. To skupienie jest początkowo zwarte, jednak szybko wysycha i pęka poprzecznymi szczelinami i stopniowo uwalnia zarodniki. Ma postać mniej lub bardziej włochatej główki, ostatecznie pozostaje włóknista część gleby - włośnia wraz z kolumellą. Kolumella gruba, u podstawy 5-10 mm średnicy.

cechy mikroskopowe

Zarodniki brązowe, kuliste, 4.5-5.8 µm średnicy, z krótkimi, tępymi kolcami, do 18 na obwodzie.

space

występowanie

Jest w czekliście. [105]
Gatunek spotykany bardzo rzadko. Występuje częściej w północnej i środkowej części Europy. Owocniki wyrastają na suchych lub umiarkowanie wilgotnych, ciepłych stanowiskach, pod drzewami liściastymim rzadziej poza zadrzewieniami.

space

Czerwona Lista[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

wybrane okazy · selected collections

#14
bioadi.081110-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#2
bioadi.081021-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#2
bioadi.081019-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#2
bioadi.081012-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#5
bioadi.081002-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#6
bioadi.080925-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#5
bioadi.080919-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#3
bioadi.080908-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#4
bioadi.070805-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
#3
bioadi.070310-1
leg. Adrian Szymkiewicz
/Poznań/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • Dorfelt, Heinrich, 1985 — Erdsterne: Geastracae und Astraeaceae. [130]
  • Rudnicka-Jezierska W., 1991 — Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales). [14]
  • Sarasini, M., 2005 — Gasteromiceti epigei. [127]
  • http://www.bio-forum.pl/messages/2/207101.html
  • Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]
  • Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006 — Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. [125]
znaleziska Trichaster melanocephalus na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.09.12

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

AB-83 301535 AC-26 148569 AC-37 195942 AC-67 303651 BB-66 41223 BC-83 319813 BC-98 65654 125628 125627 164112 CC-15 303753 CC-27 297825 191550 165692 271608 CC-74 208950 CC-85 299244 DA-81 352133

 ID41223  Trichaster melanocephalus; Śmiadowo, woj. zachodniopomorskie, BB-66; 2006.08.24; Las liściasty.; na ziemi w grupie kilku osobników; leg. Bogusław Cenian; det. Anna Kujawa; eksykat: Tak, w Stacji ZBŚRiL PAN, 1/BM/30.08.06, tak, notatka: tak; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2007. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych. Część II. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2006. Przegląd Przyrodniczy 18(3-4): 3-70
uwagi: Na skraju lasu i pola ornego w pobliżu wysadzonego schronu bojowego Wału Pomorskiego. Teren silnie zaśmiecony.fot. 52349

 ID65654  Trichaster melanocephalus; Poznań, Fort 5a, BC-98; 2007.02.06; Ruderalne, drzewa i krzewy liściaste (klon, lipa, bez); Na ziemi Grupa ok. 50 egzemplarzy na dużym terenie; leg. Adrian Szymkiewicz; det. Anna Kujawa; eksykat: TAK, w Stacji ZBŚRiL PAN, 4/AS/25.05.07, tak, notatka: tak; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2010. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część. III. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2007. Przegląd Przyrodniczy 21(1): 8-53
uwagi: fot. 94705

 ID125627  Trichaster melanocephalus; Poznań, Fort 5a, BC-98; 2007.09.05; Ruderalne, drzewa i krzewy liściaste (klon, głóg, bez); Na ziemi Grupa ok 20 owocników na dość małym terenie; leg. Adrian Szymkiewicz; det. Adrian Szymkiewicz; eksykat: nie, tak, notatka: tak; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68
uwagi: Stanowisko było już zgłaszane (ID: 65654), teraz zgłoszenie dotyczy wystąpienia świeżych owocników.

fot. 227660

 ID125628  Trichaster melanocephalus; Poznań, Fort 5a, BC-98; 2008.09.25; Ruderalne, drzewa i krzewy liściaste (klon, głóg, bez); Na ziemi Grupa ok 17 owocników; leg. Adrian Szymkiewicz; det. Adrian Szymkiewicz; , tak, notatka: tak; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68
uwagi: Owocniki z roku 2008. Powtórne zgłoszenie stanowiska z ID: 65654

fot. 227665

www.bio-forum.pl [Snowarski: zbiór fotografii na różny temat] /2/207101.html

ID148569 Trichaster melanocephalus; Ogród botaniczny/dendrologiczny w Przelewicach, AC-26; 2009.06.23; Część parku z nasadzeniami głównie liściastymi - stare lipy, jesiony, jaśmin.; Na ziemi (gleba próchnicza, bogata w szczątki organiczne). Duże stanowisko, ponad 20 owocników na ok. 10 m kw.; leg. Paula Probucka; det. Adrian Szymkiewicz; eksykat: Tak, prześlę do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 282876 fot. 282877

Przedstawiony w wątku na bio-forum: https://www.bio-forum.pl/messages/33/249592.html

 ID164112  Trichaster melanocephalus; Poznań, Fort 5a, BC-98; 2010.05.01; Ruderalne, drzewa i krzewy liściaste; Na ziemi 3 owocniki; leg. Adrian Szymkiewicz; det. Adrian Szymkiewicz; eksykat: Tak, u znalazcy, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 334005 fot. 334006 fot. 334007

Jest to drugie stanowisko Gwiazdosza czarnogłowego na Forcie 5a

 ID165692  Geastrum melanocephalum; Rezerwat Las Mariański, pow. bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie, CC-27; 28.07.2009 i 08.05.2010; las grądowy; na ziemi 2 owocniki ( 08.05.2010), 1 owocnik (28.07.2009); leg. Bogdan Rudzionek, Barbara Waldon; det. Anna Kujawa; eksykat: nie, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegląd Przyrodniczy 23(2): 3-59
uwagi: fot. 340375fot. 340376fot. 340377fot. 340378

 ID191550  (potwierdzenie 165692) Geastrum melanocephalum; Las Mariański, pow. bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie, CC-27; 2011.09.18; las grądowy; na ziemi co najmniej 8 owocników; leg. Bogdan Rudzionek ,Barbara Waldon; det. Anna Kujawa; eksykat: nie, tak, notatka: nie; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44
uwagi: fot. 445401fot. 445402fot. 445403fot. 445404fot. 445405fot. 445406fot. 445407

 ID195942  Geastrum melanocephalum; ok. 4 km na SW od centrum Barlinka, pow. myśliborski, woj. zachodniopomorskie, AC-37; 2011.12.31; łęg olszowo-jesionowy; na ziemi, pod jesionem pojedynczo; leg. Kamil Kędra; det. Grażyna Domian; eksykat: gat. chroniony, tak, notatka: tak; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VIII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2012. Przegląd Przyrodniczy 24(4): 10-41
uwagi: link do wątku na forum:
https://www.bio-forum.pl/cgi-local/board-auth.cgi?file=/33/465451.html

obszar jest potrójnie chroniony:
1) Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy
2) OSO Natura 2000 "Puszcza Barlinecka" PLB080001
3) SOO Natura 2000 "Ostoja Barlinecka" PLH080071

fot. 467132 fot. 467133

 ID208950  Geastrum melanocephalum; Gościeszynek, 1,7 km SW, na północnym brzegu jeziora Sykule Duże, pow. żniński, woj. kujawsko-pomorskie, CC-74; 2012.10.11; las nieopodal podmokłego brzegu jeziora, świerk, topola, buk, dzika jabłoń, w okolicy także brzoza, olsza, dąb; na ziemi około 20 owocników w różnym wieku; leg. Barbara Kudławiec; det. Barbara Kudławiec; eksykat: nie, gatunek chroniony, tak, notatka: nagranie + mapka; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VIII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2012. Przegląd Przyrodniczy 24(4): 10-41
uwagi: nadleśnictwo Gołąbki, leśnictwo Długi Bród

siedlisko
fot. 536707 fot. 536708
owocniki
fot. 536709 fot. 536710 fot. 536711

w tym samym siedlisku rósł także gwiazdosz frędzelkowany (ID 208953)

 ID271608  (potwierdzenie 165692) Geastrum melanocephalum; Rezerwat Las Mariański, pow. bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie, CC-27; 2014.09.15; las grądowy; na ziemi 6 owocników; leg. Barbara Waldon-Rudzionek, Bogdan Rudzionek; det. Bogdan Rudzionek; eksykat: nie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 802786

 ID297825  (potwierdzenie 165692) Geastrum melanocephalum; Rezerwat Las Mariański, pow. bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie, CC-27; 2016.10.23; las grądowy; na ziemi 15 owocników; leg. Bogdan Rudzionek, Barbara Waldon-Rudzionek; det. Bogdan Rudzionek; eksykat: nie, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 910973fot. 910974fot. 910975fot. 910976

 ID299244  Geastrum melanocephalum; wieś Wydartowo (gmina Trzemeszno), pow. gnieźnieński, woj. wielkopolskie, CC-85; 2013.05.05; opuszczony cmentarz poniemiecki, robinia akacjowa, wiąz(?), bez lilak, bez czarny, bluszcz; na ziemi jeden owocnik dość dobrze zachowany, a kilka to pozostałości z wcześniejszych lat; leg. Barbara Kudławiec; det. Barbara Kudławiec; eksykat: nie (gatunek chroniony), tak, notatka: nie
uwagi: siedlisko
fot. 917794
owocnik
fot. 917795 fot. 917796

ID301535 Geastrum melanocephalum; Cmentarz-Lapidarium przy ul. Konińskiej w Szczecinie Podjuchach, pow. Szczecin, woj. zachodniopomorskie, AB-83; 2017.06.27; zadrzewienie pocmentarne (Db, Js, Lp, Jw, Bk i inne); na ziemi w grupie - kilkanaście owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak - zostanie przesłany do Kustosza, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 928418 fot. 928419 fot. 928420 fot. 928421 fot. 928422 fot. 928423

 ID303651  Geastrum melanocephalum; Gorzów Wielkopolski, Park Słowiański, pow. gorzowski, woj. lubuskie, AC-67; 2017.08.12; Park Słowiański, wąwóz w parku leśnym z wielogatunkowym drzewostanem mieszanym (m. in. sosna, robinia, wiąz, grab, buk, brzoza); na glebie 2 skupienia po kilkanaście osobników, odległe od siebie o 80 m (16, 12 osobników):; leg. Michał Smoczyk; det. Michał Smoczyk; eksykat: BGF0001771, tak, notatka: nie
uwagi: Obie subpopulacje (1: N52 44' 45,1'' E15 12' 52,6'', 2: N52 44' 43,9'' E15 12' 56,5'') w wąwozach erozyjnych w północnej części Parku Słowiańskiego, większość dojrzałych rozsypujących zarodniki, kilka w fazie zamkniętej (jajo), razem z innym gatunkiem gwiazdosza Geastrum triplex (ID: 303686, det. B. Gierczyk).
fot. 938339 fot. 938340 fot. 938341

ID303753 Geastrum melanocephalum; Mochle, pow. bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie, CC-15; 2017.08.06; Zadrzewiona skarpa pomiędzy polem uprawnym i okresowo zalewaną łąką.; Na ziemi w pobliżu: jesion, olcha, czeremcha, bez czarny, klon i inne. 3 owocniki.; leg. Przemysław Drzewiecki; det. Przemysław Drzewiecki; eksykat: Tak - zostanie przesłany kustosz Annie Kujawa, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 938836

 ID319813  Geastrum melanocephalum; Kwilcz, północno-wschodni brzeg Jeziora Kwileckiego, około 250m na południowy-wschód od zastawki podpiętrzającej jezioro, pow. Międzychodzki, woj. Wielkopolskie, BC-83; 2016.08.31; prześwietlony las liściasty na skarpie (jesion, grab, leszczyna, trzmielina, czeremcha, jeżyna); na ziemi, pod jesionem i kępą sadźca konopiastego pięć owocników; leg. Karolina Ferenc; det. Karolina Ferenc; eksykat: nie, tak, notatka: tak
uwagi: Obszar objęty ochroną: Sierakowski Park Krajobrazowy, SOO Ostoja Międzychodzko-Sierakowska (?), OSO Puszcza Notecka.

03.04.2011 r. około 100m na północny-zachód od obecnego stanowiska po raz pierwszy znaleziono stare owocniki.

Fotografie:
31.08.2016 r. - jeden nieotwarty owocnik (owocnik nr 1)

fot. 1036042

18.10.2018 r. - znaleziono kolejne owocniki (otwarty nr 1, nr 2 i 3)

fot. 1036043 fot. 1036044 fot. 1036045 fot. 1036046

(nr 4 i 5 - uszkodzone)
fot. 1036047 fot. 1036048 fot. 1036049 fot. 1036050

ID352133 Geastrum melanocephalum; Gdańsk-Stogi, 300m E od parkingu Stogi Plaża, przy ul. Wydmy, pow. m. Gdańsk, woj. pomorskie, DA-81; 2021.11.05; liściaste zalesienie i krzewy między nadmorskim lasem sosnowym a drogą. W pobliżu lipy, piaszczyste podłoże; na ziemi 1 owocnik; leg. Stanisław Kosiński; det. Jacek Nowicki; eksykat: Tak, zostanie wysłany do kustosza, w wątku na forum, notatka: nie
uwagi: GPS: 54°22'19.4"N 18°44'02.6"E
Wątek: https://www.bio-forum.pl/messages/33/1286216.html

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji