Tricholoma scalpturatum (gąska żółknąca)

owocnik

Kapelusz zmiennej barwy od jasnoszerej do grafitowoszarej, czasem także z szarobrązowymi tonami, z promieniście ułożonymi drobne włókienkami lub łuseczkami, mogą być ułożone one mniej lub bardziej wyraźnie koncentrycznie; z wiekiem powoli żółknący poczynając od brzegu; powierzchnia kapelusza sucha; 25-60(80) mm średnicy; początkowo półkulisto-dzwonkowaty, potem wypukły, w końcu rozpostarty, z płaskim garbkiem; brzeg długo podwinięty, czasem z szarawymi resztkami włóknistej osłony.

space

Trzon białawy, szary, powierzchnia jedwabiście lśniąca, podłużnie szarawo włókienkowata, może żółknąć; czasem widoczne włókniste resztki osłony częściowej; 30-60 × 5-10 mm, krępy, równogruby, u niektórych egzemplarzy z wiekiem podstawa bywa rozszerzona; pełny.

space

zarodniki

Wysyp zarodników biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, z kroplami, 4.5-6 × 3-4 µm.

Spore print white. Spores ellipsoid, smooth, hyaline, with drops, 4.5-6 × 3-4 µm.

występowanie

Jest w czekliście.^[105]

Częsta. Pojedynczo i w grupach, pod drzewami liściastymi, w różnych lasach, parkach, zaroślach, na poboczach dróg; maj-listopad.

Widespread. Solitary or gregarious, summer-fall, in hardwood and coniferous forests, in parks, shrubs and on roadsides.

jadalne czy trujące? 🟢

ważne! dla grzybiarzy

Jadalna.^[105]

uwagi

Thaxterogaster purpurascens (zasłonak purpurowiejący) — Tricholoma argyraceum

Tricholoma pardinum (gąska tygrysia) — gąska tygrysia (Tricholoma pardinum)

Przebarwianie się owocnika następuje (jeśli wogóle) u gąsek bardzo powoli - z wiekiem lub w razie uszkodzeń w przeciągu wielu godzin od zbioru, może być to żółknięcie (jak w przypadku tego gatunku) lub czerwienienie.
Czasami wyróżnia się jako osobny gatunek Tricholoma argyraceum - nie żółknie, ma delikatniejsze owocniki, kapelusz srebrzystobiały o powierzchni z przylegającymi włókienkami i co najwyżej słabo łuseczkowatej.

Podobna gąska tygrysia (Tricholoma pardinum) rośnie w tych samych siedliskach, z grubymi dużymi łuskami na kapeluszu, trzon krępy, maczugowaty, silny mączny smak i zapach, zarodniki większe i strzępki ze sprzączkami.

space

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

Breitenbach J., Kraenzlin F., 1991 — Fungi of Switzerland 3 - Boletes & Agarics 1st part p.431 [26III]
Michael, Hennig, Kreisel, 1979 — Handbuch fur Pilzfreunde 3. Blatterpilze - Hellblattler (3 Auf. 1979) p.431 [18III]
Hagara, L., Antonin, V., Baier, J., 1999 — Houby. p.162 [49]
Grünert, H. i R., 1995 — Grzyby. Leksykon przyrodniczy. p.76 [7]
Galli, R., 2003 — I Tricolomi (2nd ed.) p.118 [136]
Wojewoda W., 2003 — Checklist of polish larger basidiomycetes. [105]

dane w bazie „publikacji po 2000 r.” #[4656]
Tricholoma scalpturatum (Fr.) Quél. ss. lato · synonimy: T. argyraceum (Bull.) P. Kumm., T. inocybeoides Pears.
uwagi: wg IF T. argyraceum = T. inocybeoides i jest to gatunek odrębny od T. scalpturatum
publikacje: Flisińska 2004 (as: Tricholoma inocybeoides i T. scalpturatum), Zieliński i in. 2007, Mleczko 2004, Ławrynowicz 2001a, Wojewoda 2008, Kujawa 2009 (as: T. argyraceum i T. scalpturatum), Ślusarczyk 2009, Ławrynowicz i in. 2009, Krzysztofiak i in. 2010, Halama i Romański 2010 (as: T. scalpturatum i T. argyraceum), Friedrich 2010, Narkiewicz 2011, Kujawa i Gierczyk 2011a, Kujawa i in. 2012b, Friedrich 2013, Sumorok i in. 2013, Karasiński i in. 2015 , Gierczyk i in. 2015a , Stasińska i Sotek 2016, Mleczko i Beszczyńska 2015 (as: T. argyraceum i T. scalpturatum), Wojewoda i in. 2016, Kwiatkowska 2017, Gierczyk i in. 2018 (as: T. argyraceum), Gierczyk i in. 2018, Gierczyk i in. 2018a, Gierczyk i in. 2018b, Gierczyk i in. 2019a, Gierczyk i in. 2019b (as: T. argyraceum i T. scalpturatum), Mleczko i Beszczyńska 2019, Kujawa i in. 2019 (as: T. scalpturatum i T. argyraceus), Brzeg i Lisiewska 2018 , Gierczyk i Ślusarczyk 2020 (as: T. argyraceum i T. inocyboides), Friedrich 2020, Ślusarczyk 2021, Gierczyk i in. 2020 (as: T. argyraceum i T. scalpturatum), Wilga i Wantoch-Rekowski 2019

znaleziska Tricholoma scalpturatum na terenie Polski

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na dzień 2023.04.11

ID na żółtym tle to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację.

Fotografie oznaczone [z wątku] są automatycznie pobrane z wątku bio-forum.pl wskazanego we wpisie; aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

AB-94 276309 301726 AD-19 156409 CA-68 217050 CA-89 225110 CC-90 177846 DA-80 176777 165076 165753 DD-95 274561 305788 DE-35 211462 215076 271565 DE-55 362826 196513 DE-56 120054 175156 152477 DE-66 327676 EC-34 323477 EC-35 294008 GC-01 169373 GC-12 170028 181497 181496

ID120054 Tricholoma scalpturatum; 2,5 km NE,Wygoda,gm.Gidle,pow.radomszczański, DE-56; 2008.10.06; pobocze leśnej drogi,przy młodniku sosnowym (rośnie również kilka modrzewi),po drugiej stronie drogi wysokopienny las sosnowy z brzozami na obrzeżu i dębowym podrostem; na ziemi duża grupa 80-100 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak,wyślę Ani, tak, notatka: nie
uwagi:
siedlisko
fot. 214257 fot. 214258 fot. 214259 fot. 214260 fot. 214261 fot. 214262

ID152477 (potwierdzenie 120054) Tricholoma scalpturatum; 2,5 km NE,Wygoda,gm.Gidle, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-56; 2009.10.26; pobocze leśnej drogi,przy młodniku sosnowym (rośnie również kilka modrzewi),po drugiej stronie drogi wysokopienny las sosnowy z brzozami na obrzeżu i dębowym podrostem; na ziemi grupa ponad 100 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: przy poprzednim zgłoszeniu, tak, notatka: nie
uwagi: potwierdzenie ubiegłorocznego stanowiska ze zgłoszenia ID120054

fot. 293512 fot. 293513 fot. 293514

ID156409 Tricholoma scalpturatum; 0,5 km na NW od Świebodzina, pow. Świebodzin, woj. lubuskie, AD-19; 2006.11.17; skaj lasu mieszanego(Pinus, Betula, Populus tremula); na ziemi gromadnie, kilkanascie; leg. Tomasz Ślusarczyk; det. Tomasz Ślusarczyk [Tricholoma scalpturatum ss. lato]; eksykat: tak nr. 604 w zielniku autora, tak, notatka: tak; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011a. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część V. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2009. Przegląd Przyrodniczy 22(4): 16-68
uwagi:
fot. 307165

ID165076 Tricholoma scalpturatum; Gdańsk Żabianka ul.Pomorska, woj. pomorskie, DA-80; 2010.05.18; Wzdłuż ulicy na trawniku pod szpalerem drzew-lipa,kasztanowiec; w ziemi wzdłuż ciągów komunikacyjnych-rowerowych,pieszych kilkanaście owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 338180 fot. 338181

ID165753 Tricholoma scalpturatum; Gdańsk Oliwa ul.Michałowskiego, woj. pomorskie, DA-80; 2010.05.24; Osiedle mieszkaniowe wśród lasu brzoza,klon; na trawniku kilkadziesiąt owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy, tak, notatka: tak Wykaz grzybów TPK Gdańsk
uwagi: fot. 340517
Stanowisko obserwuję od 2005 r.

ID169373 Tricholoma scalpturatum; około 1.5 km na południe od Supraśla, pow. pow. Białystok, woj. woj. podlaskie, GC-01; 2010.05.27; las iglasty w średnim wieku z domieszką krzewów liściastych; bezpośrednio na ziemi na skraju drogi leśnej w bezpośrednim sąsiedztwie leszczyny trzy owocniki tuż obok siebie lecz nie pozrastane; leg. Mirosław Gryc; det. Mirosław Gryc; eksykat: tak, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 356322 fot. 356323 fot. 356324

ID170028 Tricholoma scalpturatum; około 6 km. na południe od Supraśla, pow. pow. Białystok, woj. woj. podlaskie, GC-12; 2010.06.19; Stary las mieszany; na poboczu drogi leśnej, bezpośrednio na ziemi trzy owocniki tużobok siebie; leg. Mirosław Gryc; det. Mirosław Gryc; eksykat: tak, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 359023 fot. 359024 fot. 359025

ID175156 (potwierdzenie 120054) Tricholoma scalpturatum; 2,5 km NE,Wygoda,gm.Gidle, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-56; 2010.09.19; pobocze leśnej drogi,przy młodniku sosnowym (rośnie również kilka modrzewi),po drugiej stronie drogi wysokopienny las sosnowy z brzozami na obrzeżu i dębowym podrostem; na ziemi duża grupa ponad 100 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: przy pierwotnym zgłoszeniu, tak, notatka: nie
uwagi: 51st1'0,56"N 19st28'56,12"E

fot. 375095 fot. 375096 fot. 375097

siedlisko
fot. 375098

ID176777 Tricholoma scalpturatum; Gdańsk Oliwa dolina Samborowo Aleja dębowa, pow. gdański, woj. pomorskie, DA-80; 2010.09.17; las mieszany,buk,sosna,świerk,dąb,brzoza; w ziemi kilka owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy, tak, notatka: tak Wykaz grzybów TPK Gdańsk
uwagi: fot. 379774

ID177846 Tricholoma scalpturatum; 2 km na NE od Wierzonki, pow. poznański, woj. wielkopolskie, CC-90; 2010.09.10; las nad brzegiem jeziora o składzie: brzoza, dąb, głóg; na ziemi prawie nad samym brzegiem jeziora grupa ok. 20-30 rosnących pojedynczo, niektóre pozrastane u podstawy trzonu; leg. Barbara Kudławiec; det. Mirosław Gryc; eksykat: tak, zostanie dostarczony Ani K., tak, notatka: nagranie na dyktafon+mapka
uwagi: zdjęcia w wątku https://www.bio-forum.pl/cgi-local/board-auth.cgi?file=/33/370025.html

ID181496 Tricholoma scalpturatum; 4km, na południe od Supraśla, pow. pow. białostocki, woj. woj. podlaskie, GC-12; 2010,09,19; Stary mieszany las puszczański, pobocze leśnej drogi; na ziemi kilkadziesiąt owocników w jednej grupie; leg. Mirosław Gryc; det. Mirosław Gryc; eksykat: tak, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 394149 fot. 394150 fot. 394151

ID181497 Tricholoma scalpturatum; 5 km, na południe od Supraśla, pow. pow. białostocki, woj. woj. podlaskie, GC-12; 2010,09,19; Stary mieszany las puszczański, pobocze leśnej drogi; na ziemi kilka owocników w jednej grupie; leg. Mirosław Gryc; det. Mirosław Gryc; eksykat: tak, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 394156 fot. 394157 fot. 394158
grzybki znalezione około 1 km od tych ze zgłoszenia ID: 181496

ID196513 Tricholoma scalpturatum; 1,5 km NE od wsi Ładzice, gm.Ładzice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2011.11.19; pobocze drogi obsadzonej topolami; na ziemi, w liściastej ściółce grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 5' 30,07" N i 19st 22' 19" E

fot. 470080 fot. 470081 fot. 470082 fot. 470083 fot. 470084 fot. 470085

siedlisko
fot. 470086

ID211462 Tricholoma scalpturatum; 1,5 km NE od wsi Huta Brudzka, gm.Dobryszyce; na zach. stokach Góry Kamieńskiej, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-35; 2012.08.31; sztuczne zalesienie stoku -sosna, robinia, brzoza, rokitnik; na ziemi grupa kilkunastu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: Przybliżone namiary: 51 12 16 N i 19 24 29 E

fot. 548781 fot. 548782 fot. 548783 fot. 548784 fot. 548785

ID215076 Tricholoma scalpturatum; Góra Kamieńska, południowe stoki; gm.Kamieńsk, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-35; 2013.06.09; sztuczne nasadzenia na stokach -brzoza, robinia, sosna, topola; na ziemi bardzo liczne skupiska w różnych lokalizacjach; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: Namiary jednej z grup: 51st11' 42,64 i 19st 26' 5,88" E

fot. 566838 fot. 566839 fot. 566840 fot. 566841

ID217050 Tricholoma scalpturatum; Planowany Rezerwat Dolina Zagórskiej Strugi Rumia, pow. Wejherowo, woj. pomorskie, CA-68; 2013.07.15; buk,grab,sosna,świerk; ziemia kilkanaście owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy AK, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 575440

ID225110 Tricholoma scalpturatum; TPK Gdańsk Oliwa Dolina Strzyży, pow. Gdańsk, woj. pomorskie, CA-89; 2013.10.08; Las mieszany,buk,grab,świerk,olsza; ziemia kilka owocników; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski; det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy AK, tak, notatka: tak,Grzyby Doliny Strzyży
uwagi: fot. 607430

ID271565 (potwierdzenie 211462) Tricholoma scalpturatum; Góra Kamieńska, gm.Kamieńsk, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-35; 2015.11.11; zbocze sztucznej góry z mieszanymi nasadzeniami -sosna, brzoza, robinia, topola, rokitnik; na ziemi bardzo licznie, w wielu punktach; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: Namiary grupy z której pozyskano eksykat: 51st 11' 54" N i 19st 24' 28" E

fot. 802523 fot. 802524 fot. 802525 fot. 802526

ID274561 Tricholoma scalpturatum; Hermanów, pow. pabianicki, woj. łódzkie, DD-95; 2015.12.29; skraj lasu mieszanego, sosna, brzoza, dąb, buk; na ziemi w grupie, około 10 sztuk; leg. Beata Łyszkowska; det. Beata Łyszkowska; eksykat: tak, wyślę do BG, tak, notatka: nie
uwagi: https://www.bio-forum.pl/messages/33/816291.html

ID276309 Tricholoma scalpturatum; 1,5 km na N od Dobropola Gryfińskiego, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-94; 2012.11.24; żyzna buczyna w dolinie strumienia; na ziemi w grupie kilkanaście owocników; leg. Grazyna Domian; det. Grazyna Domian; eksykat: tak - zostanie przesłany do Kustosza, tak, notatka: tak
uwagi: fot. 823520 fot. 823521

ID294008 Tricholoma scalpturatum; Przasnysz skwer ul.Piłsudskiego, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC-35; 2016.06.02; skwer; na ziemi grupa 3 sztuki; leg. Romuald Tomaszewski; det. Romuald Tomaszewski; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: https://www.bio-forum.pl/messages/33/848710.html

ID301726 Tricholoma scalpturatum; Puszcza Bukowa, ok. 1,4 km na MW od Dobropola Gryfińskiego, pow. gryfiński, woj. zachodniopomorskie, AB-94; 2016.07.03; grąd w dolinie strumienia; na ziemi pojedynczo; leg. Grazyna Domian; det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF0001050, tak, notatka: tak
uwagi: Gatunek omówiony w wątku: https://www.bio-forum.pl/messages/33/858512.html

ID305788 Tricholoma scalpturatum; 2 km na NW od wsi Pawlikowice, pow. pabianicki, woj. łódzkie, DD-95; 2017.09.23; las mieszany, jodła, dąb, sosna, brzoza; z ziemi 2 owocniki obok siebie; leg. Beata Łyszkowska; det. Beata Łyszkowska; eksykat: tak, wyślę do BG, tak, notatka: nie
uwagi: fot. 949286 fot. 949287 fot. 949288

ID323477 Tricholoma scalpturatum; ok.2km na NE od miejscowości Czernice Borowe,gm.Czernice Borowe, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC-34; 2019.05.19.; grąd(graby,osiki,dęby); ziemia grupa kilku owocnków; leg. Romuald Tomaszewski; det. Romuald Tomaszewski; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy, tak, notatka: nie
uwagi: https://www.bio-forum.pl/messages/33/1064362.html

ID327676 Tricholoma scalpturatum; 0,5 km NW od wsi Jasień, gm.Kobiele Wielkie, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-66; 2019.10.14; pas liściastego, przydrożnego lasu -osika, wierzba, olcha, kruszyna; na ziemi grupa kilkudziesięciu owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy, Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: 51st 0' 30,5" N i 19st 34' 2,5" E

fot. 1112308 fot. 1112309 fot. 1112310 fot. 1112311 fot. 1112312
siedlisko
fot. 1112313

ID362826 Tricholoma scalpturatum; 0,3 km E od wsi Józefów; gm. Ładzice, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE-55; 2022.10.07; śródpolny lasek -gł. osiki, rzadziej brzoza, wierzba, czeremcha; na ziemi grupa ponad 80 owocników; leg. Jacek Nowicki; det. Jacek Nowicki; eksykat: tak, wyślę Kustoszowi Bazy, Ani Kujawie, tak, notatka: nie
uwagi: GPS: 51.0924 19.4143

fot. 1385883 fot. 1385884 fot. 1385885 fot. 1385886 fot. 1385887 fot. 1385888