Tricholoma saponaceum (Fr.) P. Kumm.

Kapelusz zmiennej barwy, oliwkowy, szarobrązowy, szarozielony, żółtobrązowy, czarniawy; 40-80 (100) mm średnicy, wypukły z podwiniętym brzegiem, dojrzały rozpostarty z nieregularnie pofałdowanym brzegiem; powierzchnia gdy wilgotna nieco lepka i słabo błyszcząca, poza tym sucha matowa; w czasie suchej pogody skórka może być popękana; miąższ w kapeluszu dość cienki.

Blaszki barwy od kremowej do zielonożółtawej, często poplamione rdzawobrunatno; rzadkie, grube; wykrojone lub zatokowato wycięte.

Trzon kremowy z wzdłużnymi szarobrązowymi włókienkami, barwy kapelusza ale jaśniejszy; miejsca uciśnięte powoli brązowieją, uszkodzone miejsca czasami przybierają barwę bladoróżową, zwłaszcza w podstawie trzonu; 45-80 (100) x 15-30 mm, równogruby, ale też i nieregularny, powyginany; powierzchnia gładka lub z czarniawymi, drobnymi łuseczkami.

Miąższ białawy, czasem nabiegły czerwonawo. Zapach nieprzyjemny, stęchły zapach surowego mydła (szarego mydła, ługu). Smak łagodny do gorzkawego lub lekko słodkawego. Wszystkie części owocnika, w szczególności podstawa trzonu, po uszkodzeniu, w przeciągu kilkunastu minutach, mogą przebarwiać się blado czerwono, różowawo.Kapelusz zmiennej barwy, oliwkowy, szarobrązowy, szarozielony, żółtobrązowy, czarniawy; 40-80 (100) mm średnicy, wypukły z podwiniętym brzegiem, dojrzały rozpostarty z nieregularnie pofałdowanym brzegiem; powierzchnia gdy wilgotna nieco lepka i słabo błyszcząca, poza tym sucha matowa; w czasie suchej pogody skórka może być popękana; miąższ w kapeluszu dość cienki.

Trzon kremowy z wzdłużnymi szarobrązowymi włókienkami, barwy kapelusza ale jaśniejszy; miejsca uciśnięte powoli brązowieją, uszkodzone miejsca czasami przybierają barwę bladoróżową, zwłaszcza w podstawie trzonu; 45-80 (100) x 15-30 mm, równogruby, ale też i nieregularny, powyginany; powierzchnia gładka lub z czarniawymi, drobnymi łuseczkami.

Wysyp zarodników biały. Zarodniki szerokoelipsoidalne, gładkie, nieamyloidalne, 5-6 x 3.5-4 µm.Wysyp zarodników biały. Zarodniki szerokoelipsoidalne, gładkie, nieamyloidalne, 5-6 x 3.5-4 µm.

Częsta. W lasach iglastych i liściastych. Owocniki wyrastają gromadnie od września do listopada.Częsta. W lasach iglastych i liściastych. Owocniki wyrastają gromadnie od września do listopada.

Niejadalna. Słabo trująca. Wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe.^[134]Niejadalna. Słabo trująca. Wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe.^[134]

Bardzo zmienny gatunek. Dobrą cechą wyróżniająca jest czerwienienie miąższu (czasem po dłuższym czasie). Charakterystyczny zapach nie zawsze jest wyraźnie wyczuwalny.

Gąska czerwieniejąca (Tricholoma orirubens) tworzy owocniki podobne kształtem i barwą. Miąższ ma wyraźny mączny zapach. Blaszki za młodu białawe, po dojrzeniu są różowawe.

Czeklista^[105] podaje odmianę var. cnista (Fr.) J. Lange "odm. białogłowa".Bardzo zmienny gatunek. Dobrą cechą wyróżniająca jest czerwienienie miąższu (czasem po dłuższym czasie). Charakterystyczny zapach nie zawsze jest wyraźnie wyczuwalny.

Czeklista^[105] podaje odmianę var. cnista (Fr.) J. Lange "odm. białogłowa".