Paxillus involutus (Fr.) Fr.

Kapelusz szaro-żółtobrązowy, oliwkowobrązowy; młody z wypukły, czasem z garbkiem, z wiekiem rozpostary, często z szerokim wgłębieniem; średnica 40 – 120 (200) mm średnicy; brzeg kapelusza długo podwinięty i wyraźnie rowkowany; powierzchnia początkowo aksamitna, potem mniej lub bardziej naga; wilgotna lepka, sucha z jedwabistym połyskiem.

Trzon barwy kapelusza; krępy, 30 – 60 x 10 – 30 mm, równogruby czasem ze zwężającą się podstawą; pełny.

Wysyp zarodników rdzawobrązowy, żółtobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, ochrowobrązowawe, 8 – 10 (18) x 4.5 – 6 µm.

Bardzo pospolity, owocniki wyrastają zwykle gromadnie od czerwca do listopada w lasach liściastych i iglastych; zwykle na ziemi, rzadziej na drewnie.

Niebezpiecznie trujący. W Polsce do lat 70-tych XX wieku był powszechnie zbierany i jedzony. Potem uzyskał status grzyba trującego. Powoduje dwa typy zatruć. Pierwsze są powodowane przez toksyny i mogą mieć różny przebieg od bardzo lekkiego do ciężkiego z zagrożeniem życia włącznie. Statystyki notowały (i nadal notują) dużo zatruć tego typu. Unikano tych zatruć gotując dokładnie olszówki z odlewaniem wody po gotowaniu. Autor, pamięta jako dziecko, że w dalszej rodzinie powszechnie jadano olszówki i sam je przynajmniej raz jadł; od tego czasu ich nie próbował i nie zamierza. Tym bardziej, że nie cechują się żadnymi szczególnymi walorami kulinarnymi poza "zapchaj-żołądek".

krowiak olszowy (Paxillus rubicundulus) bardzo podobny ale jest mniejszy, ma wrośnięte w kapelusz łuseczki, brzeg szybko prostuje się, rośnie wyłącznie pod olszami; ma mniejsze zarodniki.