Chlorophyllum brunneum (czubajnik ogrodowy)

opis

Kapelusz duży i masywny, do 200-250 mm średnicy; brązowy, jaśniejszy niż u czubajnika czerwieniejącego (Chlorophyllum rhacodes), łuski wełniste, ułożone koncentrycznie.

space

Trzon masywny, długość nieco większa od średnicy kapelusza, średnica 20-30 mm, podstawa bulwiasto rozszerzona, do 40-50 mm średnicy; miejsca otarte w podstawie trzonu przebarwiają się pomarańczowo-brązowo, jaśniej niż u formy typowej; powierzchnia trzonu nie popękana, przebarwiająca się z wiekiem szarobrązowo; pierścień jak u formy typowej.

space

zarodniki

Wysyp zarodników biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, z dużą porą rostkową, dekstrynoidalne, metachromatyczne, 9-12 x 7-8 µm.

Spore print white. Spores ellipsoid, smooth, with a large germ pore, dextrynoid, metachromatic, 9-12 x 7-8 µm.

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Rzadki. Gromadnie w miejscach bogatych w resztki organiczne, w ogrodach, na kompoście, w parkach.

Rare. In places rich in humus, in gardens, parks.

jadalne czy trujące? 🟡

ważne! dla grzybiarzy

Jadalna z zastrzeżeniami. Wobec tej czubajki o czerwieniejącym miąższu są szczególnie częste doniesienia, że może powodować niedyspozycje żołądkowo-jelitowe, nie poleca się zbierać tej odmiany. Także z innego względu nie jest to grzyb wart jedzenia – brak mu przyjemnego aromatu jaki ma czubajka kania.

Edible with caution. Some people may experience gastric upset.

uwagi

Chlorophyllum rhacodes (czubajnik czerwieniejący)

W cieplejszych rejonach Europy może się zdarzyć, nie notowany w Polsce, niebezpiecznie trujący Chlorophyllum molybdites z zielonawym wysypem zarodników i taką też barwą dojrzałych blaszek.

space

wybrane okazy · selected collections ⇈

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Friedrich (2020)^[1466]Friedrich (2020) Grzyby wielkoowocnikowe Ogrodu Dendrologicznego w Przelewicach. Arboretum Przelewice, Wyd. Poligraf. ^[1466] (as: Chlorophyllum brunneum), Gierczyk & Ślusarczyk (2020)^[1507]Gierczyk & Ślusarczyk (2020) Materiały do poznania mykobioty Wielkopolski.^[1507] (as: Chlorophyllum brunneum), Gierczyk et al. (2011)^[1492]Gierczyk et al. (2011) Rare species of Lepiota and related genera.^[1492], Karasiński et al. (2015)^[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.^[1643] (as: Chlorophyllum brunneum), Kujawa (2009)^[1752]Kujawa (2009) Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.^[1752] (as: Chlorophyllum brunneum), Kujawa et al. (2023)^[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.^[3757], Lisiewska & Strakulska (2002)^[1849]Lisiewska & Strakulska (2002) Biodiversity of macrofungi of selected field afforestations in the Agroecological Landscape Park near Turew (central Wielkopolska).^[1849] (as: Macrolepiota rhacodes var. hortensis), Szczepkowski et al. (2014)^[2329]Szczepkowski et al. (2014) Greenhouses of botanical gardens as a habitat of alien and native macrofungi: a case study in Poland.^[2329] (as: Chlorophyllum brunneum), Szczepkowski et al. (2015)^[2334]Szczepkowski et al. (2015) Pierwsze stwierdzenie na otwartej przestrzeni pieczarki brązowej Agaricus subrufescens Peck w Polsce.^[2334], Szczepkowski et al. (2022)^[2331]Szczepkowski et al. (2022) Macrofungal diversity of greenhouses at the Warsaw University Botanic Garden.^[2331] (as: Chlorophyllum brunneum), Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)^[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.^[2488], Wojewoda (2003)^[1146]Wojewoda (2003) Checklist of Polish larger Basidiomycetes.^[1146], Wojewoda et al. (2016)^[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).^[2542] (as: Chlorophyllum brunneum)

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 19.01.2025 11:42 1 znaleziska Chlorophyllum brunneum (czubajnik ogrodowy) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

bez ATPOL 360236 EC05 375431

ID 360 236 oznaczenie: Chlorophyllum brunneum; lokalizacja: Słonne, pow. przemyski, woj. podkarpackie; data zbioru: 24 paź 2020; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las mieszany buki , jodły, na ściółce, kilkanaście owocników w grupie; leg. piotr pytel, det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF0009931; uwagi: współrzędne stan. 49.798036 22.344687 [bf:1182650]; związane wątki bio-forum.pl: 1182650 ;

ID 375 431 oznaczenie: Chlorophyllum brunneum (Farl. et Burt) Vellinga; lokalizacja: Chorzele, pow. Przasnyski, woj. mazowieckie, EC05; data zbioru: 29 wrz 2024; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: W miejscu gdzie dawniej składowany był obornik, na skraju lasu sosnowego z domieszką brzozy i innych krzewów., Na ziemi, W grupie, kilka osobników; leg. det. Igor Pogorzelski; eksykat: Brak;

opis

zarodniki

występowanie

jadalne czy trujące? 🟡

uwagi

wybrane okazy · selected collections ⇈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej