Gymnopus fusipes (łysostopek wrzecionowatotrzonowy)

cechy makroskopowe

Gatunek dość wyróżniający się. Charakterystyczna dla tego gatunku jest wrzecionowato zwężająca się, zagłębiona w podłożu podstawa trzonu; ± jednakowe, ciemnoczerwonobrązowe zabarwienie wszystkich części owocnika.

Kapelusz higrofaniczny, wilgotny - ciemny czerwonobrązowy, rdzawobrązowy, w centrum jaśniejszy, zwykle z rdzawymi lub żółtawymi plamami, suchy - jaśniejszy, czerwonawożółty; 30-90 mm średnicy, początkowo półkulisty, szerokostożkowaty, z wiekiem wypukły do niemal płaskiego, z niskim, szerokim garbkiem; powierzchnia gładka do nieco nierównej, matowa; brzeg początkowo podwinięty, z wiekiem do wywiniętego, gdy jest wilgotny to prześwitujące prążkowanie widoczne jedynie na brzegu, z wiekiem brzeg niereularny.

space

Trzon w górze barwy blaszek, ku podstawie ciemny czerwonawobrązowy, zwykle z rdzawymi plamami; 50-110(160) × 8-20 mm, wrzecionowaty lub wrzecionowato zwężający się jedynie w dolnej, zagłębionej w podłożu, części i przechodzący wkorzeniokształtne czarne sklerocjum; zwykle powyginany, nieregularnie przypłaszczony; pełny lub z wąskim kanałem; powierzchnia silnie wzdłużnie włóknista, gładka lub delikatnie biało oprószona, matowa lub lśniąca.

space

Barwa wysypu zarodników biała, nieco żółknąca przy wysychaniu.

cechy mikroskopowe

Zarodniki elipsoidalne, czasem migdałowate; 5.5-6.5 × 3-4 µm, Q=1.3-1.9 avQ=1.7. Żadne komórki nie są amyloidalne lub dekstrynoidalne.

jadalne czy trujące? 🟡

ważne! dla grzybiarzy

Niejadalny z powodu nieprzyjemnego smaku i silnie łykowatego miąższu.[134] Czeklista[105] podaje, że może być trujący.

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Szeroko rozpowszechniony ale niezbyt częsty. Owocniki wyrastają od wczesnego lata do jesieni, pojedynczo lub w niewielkich wiązkach, w pobliżu pni i pniaków, na korzeniach żywych i martwych dębów (rzadko na brzozie, kasztanie, buku), preferuje gleby żyzne. Pasożyt i saprotrof. Owocniki głęboko przytwierdzone do podłoża korzeniastą podstawą trzonu, biorącą swój początek z czarnej, nieregularnej skleroty.

wybrane okazy · selected collections ⇈

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Berdau (1876)^[2608]Berdau (1876) Grzyby jadalne i jadowite krajowe.^[2608], Brzeg & Lisiewska (2020)^[1331]Brzeg & Lisiewska (2020) Grzyby makroskopijne kampusu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Morasko w Poznaniu.^[1331], Domański (1955)^[2677]Domański (1955) Grzyby kapeluszowe (Aphyllophorales, Agaricales) zebrane w Wielkopolskim Parku Narodowym w latach 1948-1952.^[2677], Eichler (1902)^[2751]Eichler (1902) Przyczynek do flory grzybów okolic Międzyrzeca.^[2751], Flisińska (1995)^[2781]Flisińska (1995) Grzyby wielkoowocnikowe Poleskiego Parku Narodowego.^[2781], Flisińska (2000)^[1450]Flisińska (2000) Uwagi o grzybach wielkoowocnikowych Chełmskiego Parku Krajobrazowego.^[1450] (as: Collybia fusipes), Flisińska (2002)^[1451]Flisińska (2002) Grzyby Poleskiego Parku Narodowego. W: Radwan S. (red.). Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Orpol. Lublin: 73-83^[1451] (as: Collybia fusipes), Flisińska (2004)^[1452]Flisińska (2004) Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). T. 1 & 2.^[1452] (as: Collybia crassipes i Collybia fusipes), Flisińska & Sałata (1991)^[2792]Flisińska & Sałata (1991) Materiały do poznania flory grzybów wielkoowocnikowych (macromycetes) kilku regionów południowo-wschodniej Polski.^[2792], Gierczyk et al. (2020)^[1497]Gierczyk et al. (2020) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland), Part 2.^[1497], Halama (2015)^[1546]Halama (2015) Grzyby makroskopijne (macromycetes).^[1546], Halama & Panek (2000)^[1558]Halama & Panek (2000) Macromycetes of various habitats of the nature reserve "Łężczok" near Racibórz (SW Poland).^[1558] (as: Collybia fusipes), Jóźwiak & Wrzosek (2007/2008)^[1615]Jóźwiak & Wrzosek (2007/2008) Grzyby wielkoowocnikowe zespołu przyrodniczo-krajobrazowego "Lesny Park Miejski w Mieście-Ogrodzie Podkowie Leśnej".^[1615] (as: Collybia fusipes), Kałucka (1995)^[2881]Kałucka (1995) Macromycetes in the forest communities of the Jodły Łaskie nature reserve (Central Poland).^[2881], Karasiński et al. (2015)^[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.^[1643], Komorowska (1988)^[2907]Komorowska (1988) Tricholomataceae (Agaricales) Puszczy Niepołomickiej (doniesienie tymczasowe).^[2907], Kujawa (2009)^[1752]Kujawa (2009) Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.^[1752], Kujawa & Gierczyk (2011)^[1771]Kujawa & Gierczyk (2011) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008.^[1771], Kujawa et al. (2023)^[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.^[3757], Kwieciński (1896)^[2940]Kwieciński (1896) Roślinność gminy Hańsk powiatu włodawskiego.^[2940], Lisiewska (1966)^[2958]Lisiewska (1966) Grzyby wyższe Wolińskiego Parku Narodowego.^[2958], Lisiewska (2000)^[1838]Lisiewska (2000) Udział bioekologicznych grup macromycetes w zbiorowiskach acidofilnych dąbrów na Płycie Krotoszyńskiej w południowej Wielkopolsce.^[1838] (as: Collybia fusipes), Lisiewska & Bujakiewicz (1976)^[2978]Lisiewska & Bujakiewicz (1976) Roślinność rezerwatu „Dębina" pod Wągrowcem w Wielkopolsce. 3. Grzyby (fungi).^[2978], Lisiewska & Król (2007)^[1844]Lisiewska & Król (2007) Macromycetes na tle fitocenoz lasów dębowych rezerwatu "Czmoń" (centralna Wielkopolska).^[1844], Lisiewska & Połczyńska (1998)^[2976]Lisiewska & Połczyńska (1998) Changes in macromycetes of the oak-hornbeam forest in the "Dębina" reserve (Northern Wielkopolska).^[2976], Lisiewska & Reszel (2000)^[3643]Lisiewska & Reszel (2000) Macrofungi of acidophilous oak forest communities in the southern Wielkopolska.^[3643], Ławrynowicz (1973)^[2994]Ławrynowicz (1973) Grzyby wyższe makroskopowe w grądach Polski Środkowej.^[2994], Ławrynowicz (2001)^[1860]Ławrynowicz (2001) Macromycetes of oak forests in the Jurassic Landscape Park (Częstochowa Upland) - monitoring studies.^[1860] (as: Collybia fusipes), Ławrynowicz et al. (2009)^[1874]Ławrynowicz et al. (2009) Grzyby projektowanego rezerwatu "Gąszczyk" na Wyżynie Częstochowskiej.^[1874] (as: Collybia fusipes), Łuszczyński (2002)^[1888]Łuszczyński (2002) Preliminary red list of Basidiomycetes in the Góry Świętokrzyskie Mts (Poland).^[1888], Łuszczyński (2007)^[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.^[1896], Łuszczyński (2008)^[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.^[1898], Łyczek et al. (2006)^[1929]Łyczek et al. (2006) Walory przyrodnicze przełomowego odcinka rzeki Gowienica na terenie projektowanej "Ostoi Goleniowskiej" w europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 na Pomorzu Zachodnim. Część III. Macromycetes.^[1929], Narkiewicz (2011)^[1997]Narkiewicz (2011) Sprawozdanie z XXI wystawy świeżych grzybów w Jeleniej Górze.^[1997], Pietras et al. (2016)^[2079]Pietras et al. (2016) Grzyby wielkoowocnikowe.^[2079], Sałata (1974)^[3803]Sałata (1974) Sprawozdanie z Ogólnopolskiego Sympozjum Mikologicznego.^[3803], Schroeter (1889)^[3184]Schroeter (1889) Die Pilze Schlesiens. Erste Hälfte.^[3184], Stasińska & Sotek (2016)^[2255]Stasińska & Sotek (2016) New data to the knowledge of macrofungi of Wolin National Park.^[2255], Ślusarczyk (2019)^[2393]Ślusarczyk (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.^[2393], Ślusarczyk (2021)^[2400]Ślusarczyk (2021) Materiały do znajomości mykobioty pasma Krowiarek (Sudety Wschodnie).^[2400], Wilga & Wantoch-Rekowski (2011)^[2475]Wilga & Wantoch-Rekowski (2011) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu przyrody „Zamkowa Góra” w Kaszubskim Parku Krajobrazowym (Pojezierze Kaszubskie).^[2475], Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)^[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.^[2488], Wojewoda (1974)^[3372]Wojewoda (1974) Macromycetes Ojcowskiego Parku Narodowego. I. Flora.^[3372], Wojewoda (1996)^[3392]Wojewoda (1996) Grzyby Krakowa w latach 1883-1994 ze szczególnym uwzględnieniem Macromycetes.^[3392], Wojewoda et al. (1999)^[3410]Wojewoda et al. (1999) Macromycetes of oak-lime-hornbeam woods in the Niepołomice Forest near Kraków (S Poland) – monitoring studies.^[3410]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 21.12.2024 13:57 1 znaleziska Gymnopus fusipes (łysostopek wrzecionowatotrzonowy) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

BE48 93107 BF48 147684

ID 93 107 oznaczenie: Gymnopus fusipes; lokalizacja: Wrocław, Las Rędziński, BE48; data zbioru: 4 paź 2007; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las liściasty, miejsce przy ścieżce, liczne trawy, , u podstawy próchniejącego pniaka. Wiązka kilkudziesięciu owocników w róznych stadiach rozwoju; duża część zejściowa; leg. Tomasz Pachlewski, det. Marek Snowarski; eksykat: TAK, w Stacji ZBŚRiL PAN, 6/TP/29.06.08; uwagi: fot.152838 fot.152839; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2011. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008. Przegląd Przyrodniczy 22(1): 17-83;

ID 147 684 oznaczenie: Gymnopus fusipes; lokalizacja: 1,5km na zachód od Janówka Wrocław Dolnośląskie, BF48; data zbioru: 2 paź 2009; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Las mieszany grabowo- dębowy przy Odrze, Na starych pniach przy korzeniach, w grupie pozrastane tzronami; leg. det. gabor bozser; eksykat: tak; uwagi: W tym lesie czasami występują masowo.Przez swoją pomyłkę mam tez eksykat.Nie mogłem zrobić zdjęcie i zabrałem 2 szt.Teraz zdjęcie:; fot.280853; fot.280854; fot.280855 [notatka: -] [fotografie: tak];