Tx: 1294
grzyby.pl

Galerina marginata (Batsch) Kühner

hełmówka jadowita, hełmówka obrzeżona
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
• GBIF jako synonim podaje hełmówkę jesienną (Galerina autumnalis) i hełmówka jednobarwna (Galerina unicolor (Vahl) Singer); w czekliście[105] i Mycobank są one podane jako osobne gatunki. [MS (2022-11-29)]

owocnik

Kapelusz higrofaniczny, wilgotny ochrowobrązowy do ciemnobrązowego, czerwonawobrązowego, suchy żółtobrązowy; (10)15-25(40) mm średnicy, początkowo półkulisty, wypukły z wiekiem płaski, w centrum z zagłębieniem lub szerokim garbkiem; powierzchnia gładka, sucha, matowa lub nieco lśniąca; w młodości przy brzegu z włókienkami osłony; brzeg równy, ostry, wilgotny nieco prześwitująco prążkowany.

space

Trzon żółtobrązowy do ciemnobrązowego; 25-60 x 1.5-5 mm, równogruby, pełny, z wiekiem pusty; pierścień włóknisty lub ±błoniasty, zwisający, nietrwały, białawy, zwykle brązowo zabarwiony przez zarodniki; powierzchnia poniżej pierścienia wyraźnie biało kłaczkowato-włóknista na brązowym tle, powyżej pierścienia biało ziarnista na ochrowym tle.

space

Barwa wysypu zarodników rdzawobrązowy.

space

cechy mikroskopowe

Zarodniki migdałowate, umiarkowanie brodawkowane, z wyraźną łysinką (suprahilar plage), 8.5-10 × 5-5.5 µm [102], 7.7-10.6 × 4.7-6.5 µm , 8-11 × 5-6.5 µm [106].

space

Skórka kapelusza ze słabo rozwiniętą warstwą śluzowaciejących strzępek (ixocutis).

space

występowanie

jest w czekliście [105]
Częsta. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo, częściej w grupach lub prawie w wiązkach, na rozkładającym się drewnie drzew iglastych (te z drzew liściastych należą do innych podobnych gatunków ), także na trocinach, zżynkach i pniakach oraz na zagrzebanym drewnie.
Common. Summer-fall, solitary, gregarious or semiclustered, on dead conifer wood (on hardwood are other Galerina species ), on sawdust, wood chips, stumps or buried wood.

jadalne czy trujące? 🔴

Śmiertelnie trująca o toksynach analogicznych jak u muchomora zielonawego (Amanita phalloides).[134]
Deadly poisonous. Of toxicity the same as muchomor zielonawy (Amanita phalloides).
Kuehneromyces mutabilis (łuszczak zmienny)
Kuehneromyces mutabilis
Zagrożeniem dla grzybiarzy jest możliwość pomylenia silnie trującej hełmówki jadowitej (Galerina marginata) z łuszczakiem zmiennym (Kuehneromyces mutabilis).

space

Drugie źródłem fatalnych pomyłek może być mylenie przez poszukujących halucynogennych nadrzewnych łysiczek (Psilocybe) z kręgu łysiczki czeskiej (Psilocybe bohemica). To bardzo rzadkie grzyby a ich odróżnienie wymaga dużej biegłości mykologicznej.

A fatal mistake can be made by those collecting edible łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis) which differs in that the surface of the stipe below annular zone is squamulose and not fibrillose. Gills are short decurrent. Fruitbodys slightly more robust and usually grows clustered. Its spores are smooth, with distinct germ pore, cystidia indistinct. Collectors of wood-inhabitant hallucinogenic łysiczka (Psilocybe) eg. łysiczka czeska (Psilocybe bohemica) group can also fall a prey to fatal mistakes. They are rare and belong to robust LBM (little brown mushrooms) group. One must have great mycological practice to recognize species in this group.

Na drewnie liściastym rośni też podobna hełmówka jesienna (Galerina autumnalis), wyróżnia się zżelatynowaną skórką kapelusza i podłożem na którym wyrasta, poza tym bardzo podobna i często synonimizowana z hełmówką jadowitą (Galerina marginata).

space

Podobna Galerina praticola wyrasta wśród mchów na wilgotnych terenach trawiastych.

space

wybrane okazy · selected collections

#3
05 10 08 - 12
/Slovakia, Strazovske vrchy Mts., Domanizska Lehota, valley Hodon (DOM1, Q6977c)/
#11
05 10 08 - 17
/Slovakia, Strazovske vrchy Mts., Domanizska Lehota, valley Hodon (DOM1, Q6977c)/
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
  • publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):

    Bresadola (1903)[2622]Bresadola (1903) Fungi polonici a cl. Viro B. Eichler lecti.[2622], Bujakiewicz (1979)[2635]Bujakiewicz (1979) Grzyby Babiej Góry. I. Mikoflora lasów.[2635], Bujakiewicz (2004)[1339]Bujakiewicz (2004) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego.[1339], Bujakiewicz (2011)[1343]Bujakiewicz (2011) Macrofungi in the Alnetum incanae association along Jaworzyna and Skawica river valleys Western Carpathians.[1343], Bujakiewicz (2018)[1344]Bujakiewicz (2018) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego.[1344], Bujakiewicz & Kujawa (2010)[1346]Bujakiewicz & Kujawa (2010) Grzyby wielkoowocnikowe wybranych rezerwatów przyrody Puszczy Białowieskiej.[1346], Bujakiewicz & Stefaniak (2009)[1349]Bujakiewicz & Stefaniak (2009) Udział macromycetes w fitocenozach leśnych rezerwatu "Las liściasty w Promnie” (Nadleśnictwo Czerniejewo).[1349], Chachuła (2023)[3714]Chachuła (2023) Grzyby wielkoowocnikowe stwierdzone w 2014 i 2022 roku na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego.[3714], Chachuła et al. (2015)[1372]Chachuła et al. (2015) Grzyby Cieszyna.[1372], Domański (1955)[2677]Domański (1955) Grzyby kapeluszowe (Aphyllophorales, Agaricales) zebrane w Wielkopolskim Parku Narodowym w latach 1948-1952.[2677], Domański Z. (2001)[3794]Domański Z. (2001) Grzyby Lasów Łochowskich.[3794], Domian & Kujawa (2022)[1422]Domian & Kujawa (2022) Obserwacje mykologiczne członków Sekcji Różnorodność i Ochrona Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego. Część I.[1422], Eichler (1900)[2747]Eichler (1900) Materyały do flory grzybów okolic Międzyrzeca.[2747], Fiedorowicz (2020)[1444]Fiedorowicz (2020) Grzyby wielkoowocnikowe Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. W: Szymczyk R. (red.). 35 lat Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej. Monografia Przyrodnicza. Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej, Kwidzyn: 64-80[1444], Flisińska (1995)[2781]Flisińska (1995) Grzyby wielkoowocnikowe Poleskiego Parku Narodowego.[2781], Flisińska (1997)[2788]Flisińska (1997) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu leśnego Marynopole.[2788], Flisińska (1999)[2791]Flisińska (1999) Grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes) rezerwatu Szklarnia.[2791], Flisińska (2000)[1448]Flisińska (2000) Studies on the macromycetes of the Janów Forests Landscape Park (SE Poland).[1448], Flisińska (2000)[1449]Flisińska (2000) Characteristics of the macromycetes of the reservation Łęka.[1449], Flisińska (2004)[1452]Flisińska (2004) Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). T. 1 & 2.[1452], Friedrich (2010)[1460]Friedrich (2010) Mycological relationships in lowland acidophilous beech forest (Luzulo pilosae-Fagetum) in the Puszcza Wkrzańska forest (NW Poland).[1460], Friedrich (2020)[1466]Friedrich (2020) Grzyby wielkoowocnikowe Ogrodu Dendrologicznego w Przelewicach. Arboretum Przelewice, Wyd. Poligraf. [1466], Friedrich & Orzechowska (2002)[1468]Friedrich & Orzechowska (2002) Macromycetes w środowisku miejskim Szczecina.[1468], Gierczyk (2022)[3842]Gierczyk (2022) Grzyby wielkoowocnikowe dawnego użytku ekologicznego „Strumień Junikowski”.[3842], Gierczyk & Kujawa (2020)[1487]Gierczyk & Kujawa (2020) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland).[1487], Gierczyk et al. (2013)[1502]Gierczyk et al. (2013) XVIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej.[1502], Gierczyk et al. (2014)[1493]Gierczyk et al. (2014) Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1493], Gierczyk et al. (2015)[1494]Gierczyk et al. (2015) XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1494], Gierczyk et al. (2018)[1503]Gierczyk et al. (2018) Grzyby projektowanego Turnickiego Parku Narodowego i jego otuliny – wstępne wyniki badań.[1503], Gierczyk et al. (2018)[1509]Gierczyk et al. (2018) XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1509], Gierczyk et al. (2018)[1501]Gierczyk et al. (2018) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Western Sudety Mountains and Western Sudety Foothills (SW Poland). Part 1.[1501], Gierczyk et al. (2019)[1495]Gierczyk et al. (2019) Macrofungi of the Bieszczady Mountains.[1495], Gierczyk et al. (2020)[1497]Gierczyk et al. (2020) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland), Part 2.[1497], Godzik (2019)[1962]Godzik (2019) Olkuski Okręg Rudny – obszar przemysłowy o niezwykłych walorach przyrodniczych.[1962], Gorczak et al. (2020)[1517]Gorczak et al. (2020) 18th Congress of European Mycologists Bioblitz 2019 – naturalists contribute to the knowledge of mycobiota and lichenobiota of Białowieża Primeval Forest.[1517], Grzesiak et al. (2017)[1533]Grzesiak et al. (2017) Grzyby makroskopowe Parku Narodowego „Bory Tucholskie".[1533], Halama & Romański (2010)[1565]Halama & Romański (2010) Grzyby makroskopijne (macromycetes).[1565], Hoffeins et al. (2017)[1589]Hoffeins et al. (2017) Checklist of Macromycetes (Fungi) from the Wyskok village in Masurian Lakeland, NE Poland.[1589], Holec et al. (2019)[1593]Holec et al. (2019) Macrofungi on fallen oak trunks in the Białowieża Virgin Forest - ecological role of trunk parameters and surrounding vegetation.[1593], Kałucka (2009)[1626]Kałucka (2009) Macrofungi in the secondary succession on the abandoned farmland near the Białowieża old-growth forest.[1626], Karasiński et al. (2015)[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.[1643], Komorowska (2000)[1668]Komorowska (2000) Materiały do poznania macromycetes Borów Tucholskich i przyległych terenów. W: Lisiewska M., Ławrynowicz M. (red.). Monitoring grzybów. PTB, Sekcja Mikologiczna. Poznań-Toruń: 81-96[1668], Kozłowska et al. (2015)[1704]Kozłowska et al. (2015) Fungi of the Roztocze region (Poland and Ukraine). Part I. A checklist of larger Basidiomycota.[1704], Kozłowska et al. (2019)[1706]Kozłowska et al. (2019) An annotated catalogue of the fungal biota of the Roztocze Upland. Richness, diversity and distribution.[1706], Kudławiec (2016)[1740]Kudławiec (2016) Grzyby wielkoowocnikowe Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Środkowopomorskie – Nadleśnictwo Polanów.[1740], Kudławiec (2018)[3854]Kudławiec (2018) Grzyby wielkoowocnikowe Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Środkowopomorskie Nadleśnictwo Polanów.[3854], Kujawa (2009)[1752]Kujawa (2009) Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.[1752], Kujawa et al. (2017)[1781]Kujawa et al. (2017) Różnorodność wielkoowocnikowych grzybów agarykoidalnych, boletoidalnych i hypogeicznych Puszczy Białowieskiej – założenia projektu i wstępne wyniki.[1781], Kujawa et al. (2019)[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.[1779], Kujawa et al. (2020)[1783]Kujawa et al. (2020) Macromycetes of the Palace Park in Poznań-Radojewo (Wielkopolska Region, Poland).[1783], Kujawa et al. (2020)[1799]Kujawa et al. (2020) XXV wystawa grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.[1799], Kujawa et al. (2023)[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.[3757], Lisiewska (1966)[2958]Lisiewska (1966) Grzyby wyższe Wolińskiego Parku Narodowego.[2958], Lisiewska (1992)[2971]Lisiewska (1992) Flora macromycetes rezerwatu „Perkuć” w Puszczy Augustowskiej.[2971], Lisiewska (2004)[1839]Lisiewska (2004) Zmiany w składzie gatunkowym i ilościowości macromycetes Arboretum Kórnickiego po 25 latach.[1839], Ławrynowicz et al. (2002)[1863]Ławrynowicz et al. (2002) Macrofungi of Aceri-Tilietum and Tilio-Carpinetum in the "Dolina Rzeki Brdy” nature reserve in the Bory Tucholskie (NW Poland).[1863], Ławrynowicz i in. (2002a)[1864]Ławrynowicz i in. (2002a) Obserwacje mikologiczne w rezerwacie ? Dolina rzeki Brdy ? w Borach Tucholskich. W: Ławrynowicz M., Rózga B. (red.) Tucholski Park Krajobrazowy 1985-2000 stan poznania. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 384-405[1864], Łuszczyński (2007)[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.[1896], Łuszczyński (2008)[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.[1898], Łyczek et al. (2006)[1929]Łyczek et al. (2006) Walory przyrodnicze przełomowego odcinka rzeki Gowienica na terenie projektowanej "Ostoi Goleniowskiej" w europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 na Pomorzu Zachodnim. Część III. Macromycetes.[1929], Mleczko (2004)[1954]Mleczko (2004) Mycorrhizal and saprobic macrofungi of two zinc wasters in Southern Poland.[1954], Mleczko & Beszczyńska (2015)[1961]Mleczko & Beszczyńska (2015) Macroscopic fungi of pine forests in the Olkusz Ore-bearing Region.[1961], Ronikier (2009)[2143]Ronikier (2009) Subalpine communities of dwarf mountain-pine: a habitat favourable for fungi.[2143], Ronikier (2012)[2144]Ronikier (2012) Fungi of the Sarnia Skała massif in the Tatra Mountains (Poland).[2144], Sałata (1972)[3175]Sałata (1972) Badania nad udziałem grzybów wyższych w lasach bukowych i jodłowych na Roztoczu Środkowym.[3175], Schroeter (1889)[3184]Schroeter (1889) Die Pilze Schlesiens. Erste Hälfte.[3184], Skirgiełło et al. (1992)[3225]Skirgiełło et al. (1992) Fungi.[3225], Staniszek-Kik et al. (2014)[2219]Staniszek-Kik et al. (2014) Założenia i wstępne rezultaty projektu „Badania organizmów saproksylicznych w różnych ekosystemach leśnych Wigierskiego Parku Narodowego”.[2219], Szczepkowski et al. (2022)[2339]Szczepkowski et al. (2022) Fungi occurring in norway spruce wood decayed by Heterobasidion parviporum in Puszcza Borecka stands (Northeastern Poland).[2339], Szkodzik (2005)[2371]Szkodzik (2005) Macromycetes in communities of Abies alba on its range border in Central Poland.[2371], Ślusarczyk (2019)[2393]Ślusarczyk (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.[2393], Ślusarczyk (2021)[2400]Ślusarczyk (2021) Materiały do znajomości mykobioty pasma Krowiarek (Sudety Wschodnie).[2400], Wilga (2000)[2432]Wilga (2000) Makrogrzyby (Macromycetes) doliny Samborowo w Lasach Oliwskich (Trójmiejski Park Krajobrazowy).[2432], Wilga (2004)[2441]Wilga (2004) Grzyby wielkoowcnikowe (macromycetes) Doliny Zielonej (Lasy Oliwskie).[2441], Wilga & Wantoch-Rekowski (2019)[2488]Wilga & Wantoch-Rekowski (2019) Grzyby wielkoowocnikowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.[2488], Wojewoda (1974)[3372]Wojewoda (1974) Macromycetes Ojcowskiego Parku Narodowego. I. Flora.[3372], Wojewoda (1996)[3392]Wojewoda (1996) Grzyby Krakowa w latach 1883-1994 ze szczególnym uwzględnieniem Macromycetes.[3392], Wojewoda (2003)[1146]Wojewoda (2003) Checklist of Polish larger Basidiomycetes.[1146], Wojewoda (2008)[2534]Wojewoda (2008) Grzyby wielkoowocnikowe Ojcowskiego Parku Narodowego.[2534], Wojewoda et al. (1999)[3410]Wojewoda et al. (1999) Macromycetes of oak-lime-hornbeam woods in the Niepołomice Forest near Kraków (S Poland) – monitoring studies.[3410], Wojewoda et al. (2004)[2537]Wojewoda et al. (2004) Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu "Bór na Czerwonem" w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej (Karpaty Zachodnie).[2537], Wojewoda et al. (2016)[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).[2542], Zieliński et al. (2006)[2567]Zieliński et al. (2006) Wapiennik w Inwałdzie. Ścieżka przyrodnicza.[2567]

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji