Tricholoma vaccinum (gąska krowia)

cechy makroskopowe

Kapelusz czerwonobrązowy, rdzawobrązowy; powierzchnia sucha, gęsto pokryta wełnistymi, odstającymi łuskami, te często są ułożone w koncentryczne kręgi; średnica kapelusza (30)40-70(100) mm, początkowo wypukły, dzwonkowaty, z wiekiem rozpostarty do płaskiego, z szerokim garbkiem w centrum; brzeg jest długo podwinięty, z wełnistymi resztkami osłony.

space

Trzon w górnej części białawy, ku dołowi brązowoczerwonawy, rdzawoczerwonawy; powierzchnia delikatnie włókienkowata, z delikatną ciemniejszą zanikającą strefą pierścieniową; równogruby, szybko, u młodych owocników z kanałem, 60-100 × 10-15(18) mm.

space

Barwa wysypu zarodników biała.

zarodniki

Zarodniki niemal kuliste, gładkie, bezbarwne, 4-5.5 × 4-4.5 µm.

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Niezbyt rzadka. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, często masowo, w dużych grupach, w wilgotnych lasach iglastych, głównie pod świerkami, częściej na obrzeżach lasów, unika gleb kwaśnych.

jadalne czy trujące? 🟡

ważne! dla grzybiarzy

Niejadalna z uwagi na gorzki smak.

uwagi

Gatunek charakterystyczny z uwagi na obficie wełnistą powierzchnię kapelusza i obecność włóknistej osłony częściowej - jest ona delikatna i najlepiej może być zauważona u najmłodszych egzemplarzy, które dopiero otwierają kapelusz.

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Adamczyk (2011)^[1272]Adamczyk (2011) Strukturalno-funkcjonalna charakterystyka zbiorowisk macromycetes w fitocenozach leśnych projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego.^[1272], Bujakiewicz (2004)^[1339]Bujakiewicz (2004) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego.^[1339], Bujakiewicz (2018)^[1344]Bujakiewicz (2018) Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego.^[1344], Domański Z. (1965)^[2717]Domański Z. (1965) Grzyby wyższe okolic Kowańca (Gorce).^[2717], Dominik & Pachlewski (1956)^[2733]Dominik & Pachlewski (1956) Badanie mikotrofizmu zespołów roślinnych regla dolnego w Tatrach.^[2733], Flisińska (1995)^[2781]Flisińska (1995) Grzyby wielkoowocnikowe Poleskiego Parku Narodowego.^[2781], Flisińska (2002)^[1451]Flisińska (2002) Grzyby Poleskiego Parku Narodowego. W: Radwan S. (red.). Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Orpol. Lublin: 73-83^[1451], Flisińska (2004)^[1452]Flisińska (2004) Grzyby Lubelszczyzny. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). T. 1 & 2.^[1452], Gierczyk et al. (2014)^[1493]Gierczyk et al. (2014) Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.^[1493], Gierczyk et al. (2018)^[1501]Gierczyk et al. (2018) Contribution to the knowledge of mycobiota of the Western Sudety Mountains and Western Sudety Foothills (SW Poland). Part 1.^[1501], Gierczyk et al. (2019)^[1495]Gierczyk et al. (2019) Macrofungi of the Bieszczady Mountains.^[1495], Gumińska (1966)^[2818]Gumińska (1966) Mikoflora lasów jodłowych okolic Muszyny.^[2818], Gumińska (1972)^[2823]Gumińska (1972) Mikoflora Pienińskiego Parku Narodowego (Część II).^[2823], Gumińska (2006)^[1537]Gumińska (2006) Atlas grzybów Pienińskiego Parku Narodowego. Pieniński Park Narodowy, Krościenko n/D.^[1537], Halama & Romański (2010)^[1565]Halama & Romański (2010) Grzyby makroskopijne (macromycetes).^[1565], Hołownia (1968)^[2856]Hołownia (1968) Grzyby wyższe okolic Torunia. Cz. I (Basidiomycetes: Cantharellaceae, Boletaceae, Paxillaceae, Gomphidiaceae, Hygrophoraceae, Russulaceae, Agaricaceae - sensu lato).^[2856], Karasiński et al. (2015)^[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.^[1643], Kaufmann (1916)^[2893]Kaufmann (1916) Die in Westpreußen gefundenen Pilze der Gattungen Pleurotus, Omphalia, Mycena, Collybia und Tricholoma.^[2893], Kozłowska et al. (2019)^[1706]Kozłowska et al. (2019) An annotated catalogue of the fungal biota of the Roztocze Upland. Richness, diversity and distribution.^[1706], Kujawa & Gierczyk (2016)^[1776]Kujawa & Gierczyk (2016) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część IX. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2013.^[1776], Kujawa et al. (2019)^[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.^[1779], Kujawa et al. (2023)^[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.^[3757], Ławrynowicz (1998)^[2996]Ławrynowicz (1998) Grzyby Borów Tucholskich. Macromycetes Parku Narodowego Bory Tucholskie.^[2996], Ławrynowicz (2000)^[1858]Ławrynowicz (2000) Grzyby Borów Tucholskich. Macromycetes Parku Narodowego Bory Tucholskie.^[1858], Łuszczyński (2002)^[1888]Łuszczyński (2002) Preliminary red list of Basidiomycetes in the Góry Świętokrzyskie Mts (Poland).^[1888], Łuszczyński (2007)^[1896]Łuszczyński (2007) Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie Mts.^[1896], Łuszczyński (2008)^[1898]Łuszczyński (2008) Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist.^[1898], Neuhoff (1925)^[3045]Neuhoff (1925) Beiträge zur Pilzflora Westpreussen I.^[3045], Pilát (1926)^[3108]Pilát (1926) Les Agaricales et Aphyllophorales des Carpathes Centrales.^[3108], Ronikier (2009)^[2143]Ronikier (2009) Subalpine communities of dwarf mountain-pine: a habitat favourable for fungi.^[2143], Ronikier (2012)^[2144]Ronikier (2012) Fungi of the Sarnia Skała massif in the Tatra Mountains (Poland).^[2144], Rudnicka-Jezierska (1969)^[3162]Rudnicka-Jezierska (1969) Grzyby wyższe wydm śródlądowych Puszczy Kampinoskiej.^[3162], Sałata (1968)^[3172]Sałata (1968) Notatki mikologiczne z okolic Annopola.^[3172], Schroeter (1889)^[3184]Schroeter (1889) Die Pilze Schlesiens. Erste Hälfte.^[3184], Ślusarczyk (2021)^[2400]Ślusarczyk (2021) Materiały do znajomości mykobioty pasma Krowiarek (Sudety Wschodnie).^[2400], Wojewoda (1964)^[3358]Wojewoda (1964) Wstępne uwagi o grzybach Gorców.^[3358], Wojewoda (1965)^[3361]Wojewoda (1965) Notaki mikologoczne z Babiej Góry. I.^[3361], Wojewoda et al. (2016)^[2542]Wojewoda et al. (2016) Grzyby makroskopijne Gorców (Karpaty Zachodnie).^[2542], Zabłocka (1932)^[3428]Zabłocka (1932) Grzyby kapeluszowe Zarytego koło Rabki.^[3428]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 21.12.2024 13:55 1 znaleziska Tricholoma vaccinum (gąska krowia) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

CB24 47946 80558 207188 CB33 247833 GC01 210739 GC04 210737

ID 47 946 oznaczenie: Tricholoma vaccinum; lokalizacja: Dziemiany, CB24; data zbioru: 15 paź 2006; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Las świerkowy, W ziemi, 3 owocniki; leg. Mirosław Wantoch-Rekowski, det. Darek Karasiński; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy; uwagi: fot.62810 fot.62811 [notatka: tak] [fotografie: tak];

ID 80 558 oznaczenie: Tricholoma vaccinum; lokalizacja: Dziemiany, CB24; data zbioru: 7 paź 2007; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Granica monokultury świerkowej i lasu mieszanego, W ziemi, dwa owocniki; leg. det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy; uwagi: fot.128702 fot.128703 [notatka: tak] [fotografie: tak];

ID 207 188 oznaczenie: Tricholoma vaccinum; lokalizacja: Dziemiany, pow. kościerski, woj. pomorskie, CB24; data zbioru: 26 paź 2012; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Las świerkowy, ziemia, kilkanaście owocników; leg. det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza bazy; uwagi: fot.526775 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 210 737 oznaczenie: Tricholoma vaccinum; lokalizacja: 3 km na SW od Krynek, pow. sokólski, woj. Krynki, GC04; data zbioru: 21 paź 2012; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las świerkowy w średnim wieku, na ziemi wśród mchów, kilka grup owocników jak i sztuki pojedyncze, rozsiane na znacznej przestrzeni.; leg. det. Mirosław Gryc; eksykat: zostanie wysłany; uwagi: fot.544752 fot.544753 fot.544754 fot.544755 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 210 739 oznaczenie: Tricholoma vaccinum; lokalizacja: około 1,5 km na SE od Ogrodniczek, pow. białostocki, woj. podlaskie, GC01; data zbioru: 27 wrz 2012; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Stary las świerkowo-sosnowy, na ziemi porośniętej mchami, teren niski i wilgotny, kilka owocników w jednej grupie; leg. det. Mirosław Gryc; eksykat: BGF/BF/MG/120927/0001; uwagi: fot.544770 fot.544771 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 247 833 oznaczenie: Tricholoma vaccinum; lokalizacja: Otulina Rezerwatu Dolina Kulawy, pow. chojnicki, woj. pomorskie, CB33; data zbioru: 5 paź 2014; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: skraj lasu sosna, świerk, mchy, kilka owocników; leg. det. Mirosław Wantoch-Rekowski; eksykat: tak,zostanie wysłany do Kustosza Bazy AK; uwagi: fot.709387 fot.709388 [notatka: nie] [fotografie: tak];