Hemistropharia albocrenulata (łuskwiak karbowany)

opis

Kapelusz rdzawobrązowy, czerwonobrązowy, kasztanowobrązowy, niehigrofaniczny; 40-100 mm średnicy, początkowo półkulisto-stożkowaty, z wiekiem wypukły do rozpostartego, czasem z niskim garbkiem; powierzchnia gdy wilgotna to pokryta grubszą wartwą śluzu, lepka, sucha błyszcząca, z licznymi, białawymi do bladoochrowych, dość regulanie koncentrycznie rozmieszczonymi, kłaczkowatymi resztkami osłony w formie mniej lub bardziej regularnych trójkątnych, odstających łusek, łuski z wiekiem odpadają; na brzegu kapelusza resztki osłony zwieszają się, brzeg kapelusza nie jest prześwitująco prążkowany, początkowo jest podwinięty, potem prosty.

space

Trzon u góry biały ku podstawie brązowy do ciemnobrązowego; z włóknistą strefą pierścieniową, 40-120 × 5-15 mm, równogruby, często rozszerzający się ku podstawie i wygięty; powierzchnia ponad strefą pierścieniową delikatnie oprószona i rowkowana, poniżej z kłaczkami lub łuseczkami, u podstawy z włóknistymi, białawymi kawałkami osłony; pełny, z wiekiem z kanałem.

space

zarodniki

Barwa wysypu zarodników ciemno fioletowobrązowa. Zarodniki migdałowate widziane z boku, owalne widziane od grzbietu, grubościenne, z wyraźną porą rostkową, 10-13.5 × 5.5-7.5 µm, Q = 1.7-2.2. Ostrze blaszki bez podstawek.

występowanie

jest w czekliście ^[105]

Bardzo rzadki. Owocniki wyrastają od lata do jesieni, pojedynczo lub w grupach, pozrastane podstawami trzonu, saprotroficznie, zwykle w powiązaniu z murszejącym drewnem, także u podsatwy żywych drzew, w lasach liściastych i iglastych. Najczęściej jako podłoże jest podawana topola osika (Populus tremula) ale mogą też być inne drzewa liściaste i iglaste.

Czerwona Lista^[125] — E–wymierający - krytycznie zagrożony

uwagi

Gatunek ten różni się cechami mikroskopowymi i makroskopowymi od łuskwiaków i pierścieniaków do których w zależności od ujęcia jest zaliczany.

wybrane okazy · selected collections ⇈

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

publikacje w bazie Projektu Bibliografii Grzybów Wielkoowocnikowych Polski (z adnotowanym wykazem taksonów):
Chachuła (2010)^[1361]Chachuła (2010) Monitoring grzybów wielkoowocnikowych w Pienińskim Parku Narodowym.^[1361], Gierczyk & Kujawa (2023)^[3713]Gierczyk & Kujawa (2023) Rejestr grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część XI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2015.^[3713], Gierczyk & Ślusarczyk (2020)^[1507]Gierczyk & Ślusarczyk (2020) Materiały do poznania mykobioty Wielkopolski.^[1507] (as: Hemistropharia albocrenulata), Gierczyk et al. (2013)^[1502]Gierczyk et al. (2013) XVIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej.^[1502], Gierczyk et al. (2014)^[1493]Gierczyk et al. (2014) Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej.^[1493] (as: Hemistropharia albocrenulata), Gierczyk et al. (2018)^[1503]Gierczyk et al. (2018) Grzyby projektowanego Turnickiego Parku Narodowego i jego otuliny – wstępne wyniki badań.^[1503] (as: Hemistropharia albocrenulata), Gumińska (1974)^[2824]Gumińska (1974) Nowe stanowisko Stropharia albocrenulata (Peck) Kreisel znalezione w Pieninach.^[2824], Gumińska (1976)^[2826]Gumińska (1976) Mikoflora Pienińskiego Parku Narodowego (Część III).^[2826], Karasiński et al. (2015)^[1643]Karasiński et al. (2015) Grzyby wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego.^[1643] (as: Hemistropharia albocrenulata), Kreisel (1967)^[2927]Kreisel (1967) 4. Kongreß der europäischen Mykologen.^[2927], Kreisel & Lazebníček (1967)^[2931]Kreisel & Lazebníček (1967) Límcovka vroubkovaná – Stropharia albocrenulata (Peck) Kreisel nalezena v Československu.^[2931], Kujawa & Gierczyk (2013)^[1774]Kujawa & Gierczyk (2013) Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011.^[1774], Kujawa et al. (2012)^[1800]Kujawa et al. (2012) Preliminary studies of fungi in the Biebrza National Park (NE Poland). II. Macromycetes.^[1800], Kujawa et al. (2019)^[1779]Kujawa et al. (2019) Grzyby Puszczy Knyszyńskiej.^[1779] (as: Hemistropharia albocrenulata), Kujawa et al. (2023)^[3757]Kujawa et al. (2023) Wystawy grzybów w Białowieskim Parku Narodowym 1993-2023.^[3757], Saalmann (1963)^[3192]Saalmann (1963) Pholiota albocrenulata Peck. Funde und Geschichte des seltenen amerikanischen Schüpplings in Europa nebst Beschreibung, einer Übersichts- und einer Farbtafel.^[3192], Saalmann (1964)^[3167]Saalmann (1964) Mykologische Notizen: Pholiota albocrenulata Peck.^[3167], Wojewoda (1974)^[3372]Wojewoda (1974) Macromycetes Ojcowskiego Parku Narodowego. I. Flora.^[3372], Wojewoda (1977)^[3781]Wojewoda (1977) Grzyby wielkoowocnikowe.^[3781] (as Stropharia albocrenulata), Wojewoda (1991)^[3389]Wojewoda (1991) Changes in macrofungal flora of Cracow (S. Poland).^[3389], Wojewoda (1996)^[3392]Wojewoda (1996) Grzyby Krakowa w latach 1883-1994 ze szczególnym uwzględnieniem Macromycetes.^[3392], Wojewoda (2008)^[2534]Wojewoda (2008) Grzyby wielkoowocnikowe Ojcowskiego Parku Narodowego.^[2534]

w rejestrze grzybów chronionych i zagrożonych GRej

zapisy w GRej wg stanu na 15.06.2025 09:19 1 znaleziska Hemistropharia albocrenulata (łuskwiak karbowany) na terenie Polski

ID na żółtym tle, to oznaczenie zweryfikowane przez kustosza GRej, pozostałe oczekują na weryfikację ze statusem przyjęty [tj. wpis poprawny pod względem formalnym].

Poniżej są pokazane fotografie załączone do wpisu GRej. Po kliknięciu na ID wpisu, w rekordzie GRej czasem mogą być pokazane fotografie z wątku bio-forum.pl związanego z tym wpisem; w tym wypadku bez 100% pewności, czy dotyczą one wpisu. Aby upewnić się które odnoszą się do wpisu, należy zajrzeć do wątku.

DE78 181680 EC34 289682 336076 FG21 230357 373639 FG33 176141 GC01 230906 276061 GC02 230907 GC04 295413 GC11 295415 GC12 295414

ID 176 141 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: okolice Woli Niżnej, pow. krośnieński, woj. podkarpackie, FG33; data zbioru: 18 wrz 2010; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las jodłowo bukowy z domieszkami innych drzew i krzewów, u podstawy jodły, 1 owocnik; leg. det. Anna Hreczka; eksykat: BGF/BF/AH/100918/0001; uwagi: fot.377775 fot.377776 fot.377777 fot.377778 fot.377779; Pozwoliłam sobie zgłosić ten gatunek bez weryfikacji mikroskopowej. Wcześniej z 2 innych stanowisk zakładałam wątki, ale nie doczekałam się rozwiązania.; Oto i one:; [bf:65757]; ale to pewnie maślanka ceglasta; a ten to już pewniej; [bf:50095] [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44; związane wątki bio-forum.pl: 50095 65757 ;

ID 181 680 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: 1,1 km NW,Budzów,gm.Żytno, pow. radomszczański, woj. łódzkie, DE78; data zbioru: 8 wrz 2010; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las liściasty -buki,dęby,osiki,graby, u podstawy żywej osiki, pojedynczo; leg. det. Jacek Nowicki; eksykat: BGF/BF/JN/100908/0004; uwagi: fot.394660 fot.394661 fot.394662 [notatka: nie] [fotografie: tak]; publikacja: Kujawa A., Gierczyk B. 2013. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w Polsce. Część VII. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2011. Przegląd Przyrodniczy 24(2): 3-44;

ID 230 357 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: Ropianka, pow. jasielski, woj. podkarpackie, FG21; data zbioru: 27 sie 2006; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las jodłowo bukowy z domieszkami innych drzew i krzewów, na pniu po ściętej jodle, 2 owocniki w grupie; leg. Anna Hreczka, det. Dariusz Karasiński, powierdził mikroskopowo Błażej Gierczyk; eksykat: BGF/BF/AH/070930/0001; uwagi: fot.633894; dyskusja i zdjęcia w wątku; [bf:50095]; w Catalogue of life przyjęta nazwa; Hemistropharia albocrenulata [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 50095 ;

ID 230 906 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: około 1,5 km na E od Ogrodniczek, pow. Białystok, woj. podlaskie, GC01; data zbioru: 27 wrz 2012; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las mieszany (głównie świerk i liściaste), na pniu ściętej topoli, trzy owocniki; leg. Mirosław Gryc, det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF/BF/MG/120927/0002; uwagi: fot.641923; Uwaga B. Gierczyk!: W pracy Grzyby Puszczy Knyszyńskiej Kujawa et al. 2019! stanowisko określono jako "okolice Ogrodniczek nad J. Komosa!". [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 230 907 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: około 5 km na NE od Supraśla, Puszcza Knyszyńska, pow. Białystok, woj. podlaskie, GC02; data zbioru: 16 wrz 2012; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las mieszany, na pniu ściętej brzozy, pojedynczy owocnik; leg. Mirosław Gryc, det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF/BF/MG/120916/0001; uwagi: fot.641926 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 276 061 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: około 3 km na E od Ogrodniczek, pow. białostocki, woj. podlaskie, GC01; data zbioru: 15 wrz 2013; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: przydroże w lesie iglastym, wewnatrz zbutwiałego pniaka świerkowego(?), dwa owocniki; leg. Mirosław Gryc, det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF/BF/MG/130915/0003; uwagi: fot.620993; fot.620994; [bf:620991] [notatka: nie] [fotografie: tak]; związane wątki bio-forum.pl: 620991 ;

ID 289 682 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: Ok.2km na NE od miejscowości Czernice Borowe, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC34; data zbioru: 26 sie 2016; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: Grąd z dominującym udziałem topoli osiki, na murszejącym pniaku osiki i na żywej osice, dwie grupy po dwa owocniki w odległości ok 50m; leg. Romuald Tomaszewski, det. R.Tomaszewski, potwierdzł B.Gierczyk na podstawie zdjęć; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy; uwagi: fot.871532 fot.871533 fot.871534 fot.871535 fot.871536 fot.871537 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 295 413 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: lasy w pobliżu Ostrowa Południowego, gm. Krynki, pow. sokólski, woj. podlaskie, GC04; data zbioru: 13 lip 2014; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: pas zadrzewienia liściastego, na pniaku topolowym, kilka owocników; leg. Mirosław Gryc, det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF/BF/MG/140713/0004; uwagi: fot.897396 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 295 414 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: Puszcza Knyszyńska, okolice Krasnego Lasu, pow. białostocki, woj. podlaskie, GC12; data zbioru: 14 lip 2014; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: fragment starego lasu mieszanego, pniak topolowy, jeden owocnik we wnętrzu pniaka po topoli; leg. Mirosław Gryc, det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF/BF/MG/140714/0002; uwagi: fot.897399 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 295 415 oznaczenie: Pholiota albocrenulata; lokalizacja: śródpolne zadrzewienie na S od Ogrodniczek, pow. białostocki, woj. podlaskie, GC11; data zbioru: 24 lip 2014; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: drzewostan mieszany, u podstawy topoli, jeden owocnik; leg. Mirosław Gryc, det. Błażej Gierczyk; eksykat: BGF/BF/MG/140724/0001; uwagi: fot.897402 [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 336 076 oznaczenie: Hemistropharia albocrenulata; • potwierdzenie ID289 682; lokalizacja: ok.2km na NE od Czernic Borowych,gm.Czernice Borowe, pow. przasnyski, woj. mazowieckie, EC34; data zbioru: 26 wrz 2020; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las w typie grądu(dębowo-grabowo-osikowy), u podstawy topoli osiki, dwa owocniki; leg. det. Romuald Tomaszewski; eksykat: tak,zostanie przesłany do kustosza bazy; uwagi: fot.1171913 fot.1171914 fot.1171915 fot.1171916; Mimo braku weryfikacji zgłoszenia o numerze 289682 zgłosiłem ponownie ponieważ najprawdopodobniej nie wysłałem grzybków. [notatka: nie] [fotografie: tak];

ID 373 639 oznaczenie: Hemistropharia albocrenulata; lokalizacja: las między Tylawą, a Barwinkiem - Jaśliski Park Krajobrazowy, pow. krośnieński, woj. podkarpackie, FG21; data zbioru: 22 paź 2023; sielisko, podłoże, sposób wzrostu: las głównie jodłowy z młodym bukiem, przy leżącej kłodzie iglastej, 1 owocnik; leg. det. Anna Hreczka; eksykat: Tak, zostanie przesłany do kustosza bazy; uwagi: fot.1494982 fot.1494983 fot.1494984 fot. 1494985 [notatka: nie] [fotografie: tak];