Cystydy

Cystydy (eng. cystidia)
to płonne komórki w warstwie rodzajnej (hymenium) rozdzielające podstawki (stąd polska nazwa rozwierki). Zwykle wystają ponad linię podstawek, są od nich wyższe. Cystydami są też nazywane wyróżniające się komórki nie spełniające istotnej funkcji konstrukcyjnej i umieszczone w różnych częściach owocnika. Ich obecność, umiejscowienie i kształt są ważną diagnostyczną cechą mikroskopową przy oznaczaniu wielu grup grzybów. Cystydy (eng. cystidia)
to płonne komórki w warstwie rodzajnej (hymenium) rozdzielające podstawki (stąd polska nazwa rozwierki). Zwykle wystają ponad linię podstawek, są od nich wyższe. Cystydami są też nazywane wyróżniające się komórki nie spełniające istotnej funkcji konstrukcyjnej i umieszczone w różnych częściach owocnika. Ich obecność, umiejscowienie i kształt są ważną diagnostyczną cechą mikroskopową przy oznaczaniu wielu grup grzybów.

rodzaje cystyd (ze względu na położenie w owocniku)

cheilocystydy (eng. cheilocystidum)
Cystydy na ostrzu blaszki lub rurki. Zwykle wyróżniające się wielkością. Ich obecność, kształt i wielkość jest ważną cecha taksonomiczną. Ten rodzaj cystyd jest dość łatwo dostępny do obserwacji i ma dużą wagę taksonomiczną np. u grzybówka (Mycena) i strzępiak (Inocybe). Gdy występują w dużej ilości lub wyróżniają się barwą, są dostrzegalne gołym okiem (lub pod lupą) jako omszenie ostrza blaszki. Jeśli na ostrzu blaszki występują wyłącznie cystydy (nie ma podstawek) mamy doczynienie z sterylnym ostrzem blaszki.

pleurocystydy (eng. pleurocystidium)
Cystydy na bocznej powierzchni blaszki (lub wewnętrznej powierzchni rurki), rozdzielające podstawki.

kaulocystydy (eng. caulocytidium)
Cystydy na powierzchni trzonu. Jeśli występują obficie i są wydatne, można je dostrzec gołym okiem lub pod lupą jako oszronienie trzonu, np. u licznych gatunków strzępiak (Inocybe). Kaulocystydy mogą występować na całej długości trzonu lub jedynie na jego części, wtedy zwykle w górze trzonu. cheilocystydy (eng. cheilocystidum)
Cystydy na ostrzu blaszki lub rurki. Zwykle wyróżniające się wielkością. Ich obecność, kształt i wielkość jest ważną cecha taksonomiczną. Ten rodzaj cystyd jest dość łatwo dostępny do obserwacji i ma dużą wagę taksonomiczną np. u grzybówka (Mycena) i strzępiak (Inocybe). Gdy występują w dużej ilości lub wyróżniają się barwą, są dostrzegalne gołym okiem (lub pod lupą) jako omszenie ostrza blaszki. Jeśli na ostrzu blaszki występują wyłącznie cystydy (nie ma podstawek) mamy doczynienie z sterylnym ostrzem blaszki.

space

kaulocystydy (eng. caulocytidium)
Cystydy na powierzchni trzonu. Jeśli występują obficie i są wydatne, można je dostrzec gołym okiem lub pod lupą jako oszronienie trzonu, np. u licznych gatunków strzępiak (Inocybe). Kaulocystydy mogą występować na całej długości trzonu lub jedynie na jego części, wtedy zwykle w górze trzonu.

rodzaje cystyd (ze względu na zawartość, reakcje barwne, inkrustacje)

Inocybe whitei (strzępiak pomarańczowoczerwonawy) — metuloidy

metuloidy
cystydy o grubych ścianach i z krystalicznymi (węglan wapnia, CaCO₃) lub amorficznymi (bezpostaciowymi) utworami umieszczonymi w formie "czapeczki" na szczycie cystydy. Występowanie metuloidalnych cystyd jest ważną cechą mikroskopową, różnicującą gatunki, przy oznaczaniu niektórych grup grzybów, np. strzępiak (Inocybe), drobnołuszczak (Pluteus).

chrysocystydy (eng. chrysocystidium)
cystydy których wnętrze zabarwia się żółto w roztworze zasad (amoniak, KOH) lub uwidaczniają się w ich wnętrzu żółto zabarwione ciałka. Ich występowanie jest ważną cechą mikroskopową przy oznaczaniu niektórych grup grzybów: strzępiak (Inocybe), drobnołuszczak (Pluteus).

gleocystydy (eng. gleocystidia)
cystydy z oleisto-śluzowatą zawartością, która pod wpływem sulfowaniliny barwi się czarniawo (w literaturze taka reakcja jest opisywana symbolem S+, jej brak to S-). metuloidy
cystydy o grubych ścianach i z krystalicznymi (węglan wapnia, CaCO₃) lub amorficznymi (bezpostaciowymi) utworami umieszczonymi w formie "czapeczki" na szczycie cystydy. Występowanie metuloidalnych cystyd jest ważną cechą mikroskopową, różnicującą gatunki, przy oznaczaniu niektórych grup grzybów, np. strzępiak (Inocybe), drobnołuszczak (Pluteus).

space

gleocystydy (eng. gleocystidia)
cystydy z oleisto-śluzowatą zawartością, która pod wpływem sulfowaniliny barwi się czarniawo (w literaturze taka reakcja jest opisywana symbolem S+, jej brak to S-).

kształt cystyd

Kształt cystyd jest wielce zróżnicowany, także pomiędzy pokrewnymi gatunkami w obrębie jednego rodzaju. Ponieważ są one też stosunkowo łatwe w obserwacji, znakomicie wspomagają oznaczanie.

cystydy butelkowate (eng. lageniform) charakteryzują się wydłużoną wąską szyjką i rozszerzoną podstawą. Szerokość szyjki jest mniejsza niż połowa szerokości rozszerzonej podstawy ^[80.1]. W zależności od stosunku szerokości podstawy do szerokości szyjki cystydy można mówić o cystydach wąsko butelkowatych (eng. narrowly lageniform, slenderly lageniform) lub szeroko butelkowatych (eng. broadly lageniform). Kształt cystyd jest wielce zróżnicowany, także pomiędzy pokrewnymi gatunkami w obrębie jednego rodzaju. Ponieważ są one też stosunkowo łatwe w obserwacji, znakomicie wspomagają oznaczanie.

space