W roku 2010, gdy piszę te słowa, prezentowane ujęcie jest owocem 13 lat pracy nad tematem. Przez ten czas wsłuchałem się w głosy użytkowników grzyby.pl i bio-forum.pl, systematycznie wprowadzając postulowane udogodnienia - i nie jest to jeszcze koniec tej drogi. Dzięki temu przewodnik ten jest możliwie najlepiej dopasowany do polskich warunków i zainteresowań mieszkających tu odbiorców. Dobór prezentowanych gatunków spełnia potrzeby dwóch grup czytelników – grzybiarzy oraz przyrodników poznających świat grzybów.
Przewodnik składa się z obszernej część ogólnej. Kluczem do sukcesu w każdej dziedzinie jest bowiem poznanie reguł i pojęć jej dotyczących oraz praktyka. Zapoznaj się z artykułami aby nauczyć się podstaw budowy grzybów, rozpoznawania ich cech diagnostycznych, technik wyszukiwania i zbierania owocników grzybów zarówno do jedzenia, jak i do nauki. Zapoznaj się z metodami i pojęciami koniecznymi dla skutecznego oznaczania gatunków.
W tym popularnym przewodniku znajdziesz przede wszystkim te gatunki, które często spotykasz w swojej okolicy. Są to w większości gatunki pospolite lub przynajmniej częste ale i te rzadkie, które z racji dużego rozmiaru lub charakterystycznego, rzucającego się w oczy wyglądu, zwracają naszą uwagę. Chcę podkreślić, że jest to przewodnik opracowany z myślą o terenie Polski. Jest przez to bardziej przejrzysty od tłumaczonych atlasów, które zwykle ujmują gatunki śródziemnomorskie i inne ciepłolubne, u nas niewystępujące i tym samym utrudniają użycie książki do identyfikacji grzybów z Polski.
Atlas dla grzybiarza
Wielki Atlas grzyby.pl liczy grubo ponad tysiąc gatunków grzybów. To znacznie więcej niż potrzeba do szczęścia grzybiarza.Trochę brzmi to paradoksalnie, ale rozmiar atlasu przeznaczonego dla grzybiarza nie powinien być nazbyt obszerny. Statystyczny grzybiarz, zbiera owocniki zaledwie kilku rodzajów grzybów. Nieliczni grzybiarze-znawcy lub po prostu eksperymentatorzy, zbierają znacznie więcej niż dziesięć gatunków grzybów jadalnych. Są więc tacy, którzy zbierają tylko owocniki kurek, większość grzybiarzy zbiera także owocniki grzybów rurkowych, takich jak prawdziwki, podgrzybki, maślaki, koźlarze – łącznie daje to kilkanaście gatunków grzybów. Mniej liczni zbieracze mają w swoim repertuarze także owocniki niektórych grzybów blaszkowych, np. kani, gołąbków, pieczarek. Łącznia liczba faktycznie zbieranych grzybów jadalnych to około 60 gatunków. Do tej liczby nie wliczam gatunków grzybów jadalnych, które z racji nikłego rozmiaru lub dużej rzadkości występowania nie mają najmniejszego praktycznego znaczenia. Najistotniejsze dla grzybiarzy gatunki są ujęte w Atlasie - Niezbędniku Grzybiarza.
Grzybiarze, w dobrze rozumianym własnym interesie, muszą być zainteresowani gatunkami grzybów trujących. Przewodnik ujmuje wszystkie gatunki trujące stanowiące istotne zagrożenie dla zdrowia lub życia grzybiarzy. Jest to kilka gatunków bardzo silnie trujących i kilkanaście dalszych mogących w pewnych sytuacjach wywołać poważniejsze zatrucia. Są ujęte też takie gatunki słabo trujące, które mogą być przedmiotem konsumpcji przez niefrasobliwego grzybiarza z racji podobieństwa do gatunków jadalnych lub przez to, że nęcą swym wyglądem lub znacznymi rozmiarami.
W opisach jest też to, co najważniejsze w atlasie grzybiarza - szczegółowe wskazówki o najbardziej prawdopodobnych pomyłkach i najpewniejszych cechach różnicujących podobne do siebie gatunki grzybów jadalnych i trujących.
Atlas dla początkującego przyrodnika
Nadmierna liczba pokazanych gatunków (w tym bardzo rzadkich) jest utrudnieniem dla przyrodnika, który dopiero zaczyna poznawać świat grzybów. W nadmiarze informacji łatwo się pogubić. Bardziej czytelna dla początkującego przyrodnika będzie informacja o kilkuset gatunkach grzybów - dużych, charakterystycznych, łatwych do oznaczenia, stosunkowo często spotykanych w lasach lub w miejskim otoczeniu. Sa to gatunki po prostu rzucające się w oczy. Choć są zwykle niejadalne lub trujące, ale są dostrzegane przez grzybiarzy i rodzą pytanie „co to za grzyb? czy ten grzyb jest jadalny?”. Przyrodnicy zainteresowani poznaniem grzybów, dzięki takiemu ujęciu mają zapewniony szybki start w rozpoznawaniu gatunków – przewodnik ten zawiera niemal wszystkie duże i stosunkowo częste grzyby Polski.
Przyrodnicy muszą jednak wiedzieć, że całkowita liczba gatunków wielkoowocnikowych grzybów występujących w Polsce jest wielokrotnie większa niż około trzystu ujętych w tym wariancie atlasu – to około 2600 gatunków grzybów podstawkowych i tysiąc gatunków grzybów workowych. Dla ich poznania, w kolejnym kroku, warto sięgać do zasobów Pełnej Wersji bogato ilustrowanego atlas grzybów Polski grzyby.pl lub po monograficzne publikacje. Pomocny jest kontakt i konsultacje na łamach www.bio-forum.pl.
Dlatego też w ramach Profesjonalnego Atlasu grzyby.pl powstało dodatkowe ujęcie atlasowe: Popularny Atlas Grzybów. Prezentuje gatunki, które często się zauważa i zwykle łatwo je zidentyfikować, w sumie około trzystu gatunków. W linkach, znajdziesz opcję dla ciekawych, dalszego zgłębiania tematu o kolejne gatunki z Pełnego Wielkiego Atlasu grzyby.pl. Masz przed sobą przewodnik, który wprowadzi Cię w fascynujący świat grzybów.
Przewodnik składa się z obszernej część ogólnej. Kluczem do sukcesu w każdej dziedzinie jest bowiem poznanie reguł i pojęć jej dotyczących oraz praktyka. Zapoznaj się z artykułami aby nauczyć się podstaw budowy grzybów, rozpoznawania ich cech diagnostycznych, technik wyszukiwania i zbierania owocników grzybów zarówno do jedzenia, jak i do nauki. Zapoznaj się z metodami i pojęciami koniecznymi dla skutecznego oznaczania gatunków.
Trochę brzmi to paradoksalnie, ale rozmiar atlasu przeznaczonego dla grzybiarza nie powinien być nazbyt obszerny. Statystyczny grzybiarz, zbiera owocniki zaledwie kilku rodzajów grzybów. Nieliczni grzybiarze-znawcy lub po prostu eksperymentatorzy, zbierają znacznie więcej niż dziesięć gatunków grzybów jadalnych. Są więc tacy, którzy zbierają tylko owocniki kurek, większość grzybiarzy zbiera także owocniki grzybów rurkowych, takich jak prawdziwki, podgrzybki, maślaki, koźlarze – łącznie daje to kilkanaście gatunków grzybów. Mniej liczni zbieracze mają w swoim repertuarze także owocniki niektórych grzybów blaszkowych, np. kani, gołąbków, pieczarek. Łącznia liczba faktycznie zbieranych grzybów jadalnych to około 60 gatunków. Do tej liczby nie wliczam gatunków grzybów jadalnych, które z racji nikłego rozmiaru lub dużej rzadkości występowania nie mają najmniejszego praktycznego znaczenia. Najistotniejsze dla grzybiarzy gatunki są ujęte w Atlasie - Niezbędniku Grzybiarza.
W opisach jest też to, co najważniejsze w atlasie grzybiarza - szczegółowe wskazówki o najbardziej prawdopodobnych pomyłkach i najpewniejszych cechach różnicujących podobne do siebie gatunki grzybów jadalnych i trujących.
Atlas dla początkującego przyrodnika
Nadmierna liczba pokazanych gatunków (w tym bardzo rzadkich) jest utrudnieniem dla przyrodnika, który dopiero zaczyna poznawać świat grzybów. W nadmiarze informacji łatwo się pogubić. Bardziej czytelna dla początkującego przyrodnika będzie informacja o kilkuset gatunkach grzybów - dużych, charakterystycznych, łatwych do oznaczenia, stosunkowo często spotykanych w lasach lub w miejskim otoczeniu. Sa to gatunki po prostu rzucające się w oczy. Choć są zwykle niejadalne lub trujące, ale są dostrzegane przez grzybiarzy i rodzą pytanie „co to za grzyb? czy ten grzyb jest jadalny?”. Przyrodnicy zainteresowani poznaniem grzybów, dzięki takiemu ujęciu mają zapewniony szybki start w rozpoznawaniu gatunków – przewodnik ten zawiera niemal wszystkie duże i stosunkowo częste grzyby Polski.
Podziękowania
Serdeczne podziękowania dla mojej żony Joanny za pomoc, wsparcie i tworzenia atmosfery do pracy, dla moich rodziców za wszystko i za konkretną pomoc, dla moich dzieci Malwiny i Martyny za radość życia.
Szczególne podziękowania dla dr Anny Kujawy (Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN) za krytyczne przeczytanie znacznej części tekstu, uwagi, wskazówki i stwarzanie okazji dla wielu mikologicznych odkryć, wycieczki w terenie oraz aktywność, animację zainteresowania mikologią jako hobby na łamach bio-forum.pl i nie tylko.
Dla abonentów atlasu grzyby.pl oraz wszystkich grzybomaniaków z bio-forum.pl za wsparcie, motywowanie do pracy, słowa zachęty i krytyki.
Dla wszystkich, z którymi byłem na wycieczkach mikologicznych, w szczególności dla Joanny Snowarskiej, Błażeja Gierczyka, Tomasza Pachlewskiego, Braci Czechów i Słowaków, Marka Wołkowyckiego, Andresa Gmindera, Gerharda Webera, Marcina Piątka, Anny Ronikier, Mirosława Wantoch-Rekowskiego, Dariusza Karasińskiego, Michała Wójtowskiego za towarzystwo i wypatrzenie tego, co było obok.
Dla wszystkich, którzy użyczyli zdjęć swoich znalezisk grzybów dla projektu grzyby.pl. Z grzybami jest tak, że trzeba być w odpowiednim miejscu, we właściwym czasie i jednocześnie być przygotowanym do wykorzystania nadarzającej się okazji, czasami jedynej w życiu.
następny artykuł: Czym są grzyby?
Podziękowania
Szczególne podziękowania dla dr Anny Kujawy (Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN) za krytyczne przeczytanie znacznej części tekstu, uwagi, wskazówki i stwarzanie okazji dla wielu mikologicznych odkryć, wycieczki w terenie oraz aktywność, animację zainteresowania mikologią jako hobby na łamach bio-forum.pl i nie tylko.
Dla wszystkich, z którymi byłem na wycieczkach mikologicznych, w szczególności dla Joanny Snowarskiej, Błażeja Gierczyka, Tomasza Pachlewskiego, Braci Czechów i Słowaków, Marka Wołkowyckiego, Andresa Gmindera, Gerharda Webera, Marcina Piątka, Anny Ronikier, Mirosława Wantoch-Rekowskiego, Dariusza Karasińskiego, Michała Wójtowskiego za towarzystwo i wypatrzenie tego, co było obok.